| Stały bywalec |  RE: ciekawe koszty komornika
Sąd Okręgowy zważył, co następuje:
Obie apelacje jako bezzasadne podlegały oddaleniu.
Sąd Rejonowy poczynił prawidłowe ustalenia stanu faktycznego sprawy, które Sąd Okręgowy przyjął za własne, a na ich bazie właściwie zastosował normy prawa materialnego.
Odnosząc się do zarzutów podniesionych w dalej idącej apelacji strony pozwanej, wskazać należało, iż w ocenie Sądu Odwoławczego wyegzekwowane od powódki na rzecz strony pozwanej świadczenie, w zakresie objętym treścią następnie pozbawionego wykonalności*tytułu*wykonawczego, stanowiło świadczenie nienależne w rozumieniu przepisu*art. 410 § k.c.*Zgodnie z powołaną regulacją świadczenie jest nienależne- i tym samym można dochodzić jego zwrotu- m.in. wtedy, gdy podstawa świadczenia odpadła ( conditio causa finta). Do sytuacji, w których powstaje roszczenie o zwrot nienależnego świadczenia z powodu odpadnięcia jego podstawy zalicza się według ugruntowanego stanowiska piśmiennictwa i judykatury (np. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 24 marca 1967r., III PZP 42/66, OSNC 1967/7-8/124, wyroki Sądu Najwyższego z dnia 23 maja 2003r., III CKN 1211/00, LEX nr 156476, z dnia 4 kwietnia 2008r., I PK 247/07, OSNP 2009/17-18/233, z dnia 13 kwietnia 201 lr., V CSK 332/10, LEX nr 1129174) m.in. przypadki uchylenia wykonanego już orzeczenia sądowego. Dotyczy to zarówno orzeczeń konstytutywnych jak i deklaratoryjnych, prawomocnych jak i nieprawomocnych. Słusznie przy tym zwrócił uwagę Sąd I instancji na specyficzny charakter*tytułu*wykonawczego stanowiącego podstawę wszczęcia przez stronę pozwaną postępowania*egzekucyjnego*wobec powódki, w wyniku którego doszło do wyegzekwowania od niej na rzecz pozwanej zasądzonej zaskarżonym wyrokiem należności. Stanowił go bowiem pozasądowy*tytuł egzekucyjny*(bankowy tytuł egzekucyjny) zaopatrzony w sądową klauzulę wykonalności. Jeżeli zaś kwestia ustalenia istnienia należności objętej*tytułem*wykonawczym, gdy jest totytuł*wydany na podstawie*tytułu egzekucyjnego*niebędącego orzeczeniem sądu, objęta jest zarzutem, na którym oparte zostało powództwo o pozbawienie
tego*tytułu*wykonalności, to podlega ona badaniu i ustaleniu jedynie w sprawie toczącej się na skutek takiego powództwa na podstawie*art. 840§ 1 k.p.c.*Wyrok wydany na skutek uwzględnienia takiego powództwa ma charakter konstytutywny (tak Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 21 lutego 2007r., I CSK 412/06, LEX nr 255609). Chwila uprawomocnienia się wyroku pozbawiającego wykonalności takiegotytułu*wykonawczego stanowi jednocześnie moment, w którym odpadła podstawa prawna świadczenia (tak Sąd Najwyższy w wyrokach z dnia 8 grudnia 2006r., V CSK 229/06, LEX nr 359457, z dnia 13 kwietnia 201 lr., V CSK 332/10, LEX nr 1129174, z dnia 23 maja 2003r., III CKN 1211/00, LEX nr 156476 i Sąd Apelacyjny w Poznaniu w wyroku z dnia 9 lutego 201 lr., IA Ca 16/11, LEX nr 898636).
W świetle powyżej przedstawionej argumentacji, uwzględniającej specyfikę*tytułu*wykonawczego stanowiącego podstawę wszczęcia przez stronę pozwaną postępowania*egzekucyjnego*wobec powódki, ograniczony zakres kognicji sądu w postępowaniu klauzulowym, a w końcu możliwość podniesienia przez powódkę zarzutu*przedawnienia*roszczenia wymienionego w pozasądowym*tytule egzekucyjnym*jedynie wytoczonym na podstawie*art. 840§ 1 k.p.c.*powództwie przeciwegzekucyjnym, wyegzekwowane od powódki na rzecz strony pozwanej świadczenie uznać należało za nienależne w rozumieniu*art. 410§2k.c.
Wbrew stanowisku skarżącego, Sąd Rejonowy prawidłowo nie znalazł podstaw do zastosowania przepisuart. 411 pkt. 3 k.c.*Regulacja ta, ustanawiająca przeszkodę do skutecznego żądania zwrotu spełnionego świadczenia nienależnego, odnosi się bowiem jedynie do przypadku dobrowolnego spełnienia takiego świadczenia . Jak wskazał Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z dnia 27 czerwca 2002r. (IV CKN 1166/00, OSNC 2003/6/90), który to pogląd Sąd Odwoławczy w pełni podziela, spełnienie świadczenia w okolicznościach określonych w*art. 411 pkt. 3 k.c.*zakłada istnienie elementu woli po stronie świadczącego. Wola ta obejmuje dokonanie przysporzenia majątkowego przez przyjmującego świadczenie. Ujawnia się ona najpełniej wówczas, gdy świadczący dobrowolnie spełnia świadczenie. Nie znaczy to wprawdzie, że element woli zostaje wyeliminowany w każdym przypadku, w którym do wyegzekwowania świadczenia doszło w wyniku wszczęcia postępowania*egzekucyjnego. Istotny jest bowiem nie tyle sam sposób dokonania świadczenia (bezpośrednio lub w wyniku czynności egzekucyjnych), ale to, czy jurydyczny efekt spełnienia świadczenia w postaci przysporzenia w majątku przyjmującego świadczenie był objęty wolą świadczącego. W tej mierze Sąd Rejonowy trafnie zwrócił uwagę, iż powódka niemalże bezpośrednio po zawiadomieniu jej przez komornika o wszczęciu
egzekucji, co miało miejsce 15 listopada 2007r, bez zbędnej zwłoki, bo 15 lutego 2008r. wniosła pozew o pozbawienie wykonalności*tytułu*wykonawczego. Z uwagi na specyfikę*tytułu egzekucyjnego*(b.t.e.) oraz postępowania klauzulowego, w którym co do zasady nie uczestniczy dłużnik, otrzymanie przez powódkę zawiadomienia o wszczęciu egzekucji, które nastąpiło równocześnie z zajęciem jej wynagrodzenia za pracę, było pierwszym momentem, w którym powódka mogła podnieść zarzut przedawnienia*roszczenia objętego*tytułem*i to wyłącznie w drodze wniesienia pozwu przeciwegzekucyjnego. Nie bez znaczenia pozostawała również okoliczność, iż w pozwie o pozbawienie wykonalności*tytułu*wykonawczego, którego odpis doręczono stronie pozwanej już 12 marca 2008r., zawarty był wniosek o zabezpieczenie powództwa przez zawieszenie postępowania*egzekucyjnego, a powódkę nie mogą obciążać negatywne konsekwencje czasu rozpoznania tego wniosku ( Sąd Rejonowy oddalił go postanowieniem z 21 sierpnia 2008r., a następnie udzielił zabezpieczenia postanowieniem z 29 września 2008r.). W konsekwencji uznać należało, iż powódka skorzystała z odpowiednich środków prawnych prowadzących do uniemożliwienia stronie pozwanej jako wierzycielowi kontynuowania egzekucji, co przesądzało o możliwości skierowania przez nią żądania zwrotu wyegzekwowanego na rzecz pozwanego świadczenia ( tak też Sąd Najwyższy w wyrokach z dnia 18 listopada 1998r., I PKN 487/98, OSNAPUS 2000/4/46, z dnia 24 czerwca 1997r., III CKN 41/97, niepubl, z dnia 4 kwietnia 2002r., I PKN 197/01, Wokanda 2002/12/s.27 i z dnia 4 listopada 2005r., V CK 296/05, PiZS 2006/5/37).
W konsekwencji stanowisko Sądu I instancji o braku podstaw do zastosowania*art. 411 pkt. 3 k.c.*w świetle okoliczności faktycznych sprawy uznać należało za prawidłowe.
Za chybione uznał Sąd Okręgowy zarzuty zawarte w apelacji powódki.
Wobec cofnięcia apelacji w zakresie kwoty xxx,xx zł., stanowiącej sumę wyegzekwowaną przez komornika z zajętego wynagrodzenia za pracę powódki za styczeń 2008r. za nieaktualny uznać należało zarzut sprzeczności ustaleń Sądu Rejonowego z zebranym w sprawie materiałem dowodowym i przyjęcia, że organ*egzekucyjny*wyegzekwował na rzecz pozwanego Banku xxxx,xx zł.
Bezzasadny okazał się także zarzut naruszenia przez Sąd I instancji normy*art. 415 k.c.*przez jej niezastosowanie i przyjęcie, że powódka może skutecznie dochodzić od pozwanego Banku tylko takiej kwoty, jaką komornik po wyegzekwowaniu przekazał pozwanemu skoro koszty postępowaniaegzekucyjnego*ściągnięte od powódki stanowiły poniesioną przez nią szkodę wywołaną bezzasadnym wszczęciem egzekucji.
W pierwszej kolejności wskazać należało, iż przyjęta w apelacji konstrukcja tak podniesionego zarzutu pozostawała w sprzeczności ze stanowiskiem Sądu Rejonowego, który wcale nie wykluczył normy*art. 415 k.c.*jako podstawy roszczenia odszkodowawczego, a wręcz przeciwnie - w pisemnych motywach zaskarżonego wyroku wprost wskazał tą podstawę odpowiedzialności odszkodowawczej strony pozwanej. Jednocześnie jednak, czego zdaje się nie dostrzegać skarżąca, stwierdził, że analiza żądania pozwu, uzupełnionego w kolejnych pismach procesowych przedstawiających argumentację powódki, nie pozwala na przyjęcie, iż powódka takiego rodzaju roszczenie sformułowała. Nie było przy tym istotne, na co również zwrócił uwagę Sąd I instancji, nieprzywołanie przez powódkę*art. 415 k.c.*jako podstawy, a w istocie jednej z podstaw materialnoprawnych żądania pozwu. W tej mierze podkreślić należało, iż powódka reprezentowana przez profesjonalnego pełnomocnika, zarówno w pozwie jak i w kolejnych pismach procesowych składanych w ramach polemiki ze stanowiskiem strony pozwanej, a co istotne- także po dopuszczeniu przez Sąd I instancji dowodu z akt postępowania*egzekucyjnego*I Km xxx/07 i informacji komornika sądowego o wysokości wyegzekwowanych sum, w tym kwot przekazanych wierzycielowi i ściągniętych*tytułem*kosztów postępowania*egzekucyjnego- konsekwentnie formułowała żądanie „zwrotu w2yegzekwowanego świadczenia", a nie odszkodowania, niewątpliwie upatrując materialnoprawną podstawę swego roszczenia w przepisie*art. 410§ 2 k.c, nie zaś w regulacjiart. 415 k.c.*Nota bene konstrukcja prawna odpowiedzialności odszkodowawczej pozwanego Banku na podstawie*art. 415 k.c.*pojawiła się dopiero w apelacji powódki, co - jak należy przypuszczać- było wynikiem odniesienia się Sądu I instancji w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku do jedynie kwotowo wyrażonego żądania. Należy przy tym podkreślić różne przesłanki roszczenia o zwrot wyegzekwowanego świadczenia jako świadczenia nienależnego ( stanowiącego szczególną postać*bezpodstawnego wzbogacenia) i roszczenia
odszkodowawczego, co wiąże się z odmiennością w zakresie obowiązków dowodowych
powoda w świetle przepisu*art. 6 k.c.
W ocenie Sąd Okręgowego nie budzi wątpliwości, iż koszty postępowania*egzekucyjnego*nie stanowią świadczenia nienależnego w rozumieniu*art. 410§ 2 k.c.*(tak też Sąd Apelacyjny w Poznaniu w wyroku z 26 lipca 2006r., I ACa 268/06, LEX nr 284329). Wprawdzie, jak przyjmuje się w judykaturze (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25 września 1965r., I PR 372/65, OSNC 1966/5/83, czy wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 14 września 201 lr., I ACa 442/11, LEX nr 1133340), który to pogląd Sąd Odwoławczy w pełni podziela, przepis*art. 415 k.c.*nie narusza przepisów prawa materialnego o świadczeniu nienależnym i nie wyłącza stosowania tych przepisów w sprawie o zwrot
spełnionego lub wyegzekwowanego świadczenia lub o przywrócenie stanu poprzedniego jednak oparcie roszczenia na przepisach o świadczeniu nienależnym, w kontekście przywołanego przez powódkę stanu faktycznego, który wiązał Sąd Rejonowy, wobec braku próby wykazania przesłanek odpowiedzialności odszkodowawczej strony pozwanej, skutkować musiało oddaleniem powództwa w pozostałym zakresie. Rozważając zarzuty apelacji powódki na tle zgłoszonego w pozwie i konsekwentnie podtrzymywanego żądania, w tym na podstawie analizy przebiegu procesu, przyjąć należało, iż w istocie w postępowaniu przed Sądem I instancji powódka upatrywała uzasadnienie swojego roszczenia w różnych postaciach świadczenia nienależnego, nie zaś w przepisach o świadczeniu nienależnym i w regulacji o odpowiedzialności za wyrządzoną szkodę z*art. 415 k.c.*O ile zatem oparcie roszczenia na innej niż dotychczas wskazywana postaci świadczenia nienależnego nie stanowiłoby niedopuszczalnej w postępowaniu apelacyjnym zmiany roszczenia (tak też Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 9 lutego 2012r., I PK 84/11, LEX nr 1167734), o tyle, z uwagi na odmienność w zakresie rodzaju zgłaszanych dowodów i konieczność wykazania innych przesłanek, przytoczenie w postępowaniu apelacyjnym innych przepisów prawa materialnego od dotychczas wskazywanych jako materialnoprawna podstawa żądania, a więc wskazujących na inny stan faktyczny niż ten, na którym oparte zostało pierwotne żądanie pozwu, musiało być uznane w świetle*art. 383 k.p.c.*za niedopuszczalną w postępowaniu apelacyjnym zmianę powództwa.
Jedynie na marginesie rozważań wskazać należało, iż powódka nie została pozbawiona możliwości zakwestionowania obciążenia jej jako dłużniczki kosztami postępowania*egzekucyjnego, po wykazaniu rzecz jasna, iż wszczęcie przez stronę pozwaną egzekucji było niecelowe (*art. 770 k.p.c), a to wobec niewydania do chwili obecnej przez komornika sądowego postanowienia o ustaleniu wskazanych kosztów i obciążeniu nimi dłużniczki pomimo umorzenia wobec niej postępowania*egzekucyjnego*na podstawieart. 825 pkt. 2 k.p.c.*W świetle powyższego stwierdzenia, niezależnie od powyżej przedstawionej argumentacji, żądanie zasądzenia od strony pozwanej stosownego odszkodowania z*tytułu*kosztów postępowania*egzekucyjnego*uznać należałoby za przedwczesne.
Biorąc powyższe pod uwagę, na podstawie*art. 385 k.p.c.*oddalono apelacje obu stron. O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono na zasadzie*art. 100*w związku z*art. 391 § 1 k.p.c.*wobec stwierdzenia podstaw do wzajemnego zniesienia tych kosztów.
|
