Zasady postępowania w sprawach o kompensatę i związane z tym obowiązki prokuratora I Przebieg postępowania sądowego w świetle ustawy z dnia 7 lipca 2005r. o państwowej kompensacie przysługującej ofiarom niektórych przestępstw umyślnych ( Dz.U. 05.169.1415) i kodeksu postępowania cywilnego (Dz.U.64.43.296 z pózn.zm.)
1. Postępowanie wszczynane jest na wniosek osoby uprawnionej tj.
-ofiary(osoby fizycznej), która na skutek przestępstwa umyślnego, popełnionego
z użyciem przemocy, doznała naruszenia czynności narządu ciała lub rozstroju
zdrowia określonych w art.156 § l
kk i art. 157 § 1
kk lub
-osoby najbliższej ( małżonka lub osoby pozostającej z ofiarą we wspólnym pożyciu, wstępnego, zstępnego, osoby pozostającej w stosunku przysposobienia), jeżeli w czasie popełnienia przestępstwa, osoba ta pozostawała na utrzymaniu ofiary, która poniosła śmierć na skutek przestępstwa.
2. Osoba uprawniona składa wniosek do sądu rejonowego wydziału cywilnego,
w którego okręgu popełniono przestępstwo. Jeżeli nie można ustalić miejsca
popełnienia przestępstwa, właściwy jest sąd, w którego okręgu wszczęto
postępowanie karne bądź odmówiono jego wszczęcia. Natomiast jeżeli we
wskazany sposób nie można ustalić właściwości, organem orzekającym jest sąd
właściwy dla dzielnicy Śródmieście miasta stołecznego Warszawy (art. 8
ust. 1,2,3 ustawy).
3. W wypadku złożenia przez pokrzywdzonego wniosku w przedmiocie wypłaty kompensaty do prokuratury, zostanie on przekazany do właściwego sądu. O powyższym należy poinformować wnioskodawcę. Przekazanie wniosku winno nastąpić w ramach Ko.
4. Sąd rozpoznaje wniosek stosując przepisy kodeksu postępowania cywilnego
o postępowaniu nieprocesowym ( art.8 ust. l ustawy).
W wypadku, gdy wyznaczony jest w sądzie wydział do rozpoznawania spraw w tym trybie, należy go wskazać jako adresata wniosku.
5. Wniosek o kompensatę, która nie może przekroczyć 12 OOO zł, składa się w
terminie 2 lat od dnia popełnienia przestępstwa, pod rygorem wygaśnięcia
uprawnienia do jej żądania ( art.8 ust. 5 ustawy ).
6. Wniosek (którego wzór określony został rozporządzeniem Ministra
Sprawiedliwości z dnia 7.09.2005 r. - w sprawie wniosku o przyznanie
kompensaty (Dz.U. 05.177.1476) z załącznikami ( tj. odpisami orzeczeń
wydanych w postępowaniu karnym, zaświadczeń lekarskich, opiniami biegłych
dot. doznanego uszczerbku na zdrowiu bądź innymi dokumentami
potwierdzającymi informacje zawarte we wniosku jak również potwierdzające
fakt pozostawania osoby najbliższej na utrzymaniu ofiary w czasie popełnienia
przestępstwa) należy złożyć w dwóch egzemplarzach .
7. Składając do sądu wniosek o wszczęcie postępowania nieprocesowego
wnioskodawca winien wnieść opłatę stałą w wysokości 30 zł ( § 19 rozp.
Ministra Sprawiedliwości w sprawie określenia wysokości wpisów w sprawach
cywilnych z dnia 17.12.1996r. Dz.U.96.154.753 ). Na skutek pisma, od którego
nie została uiszczona należna opłata, sąd nie podejmie żadnej czynności. W tym
wypadku przewodniczący wezwie wnoszącego pismo, aby pod rygorem zwrotu
pisma uiścił opłatę w terminie tygodniowym od dnia doręczenia wezwania, a w
razie bezskutecznego upływu tego terminu zwróci wniosek. Zażalenie na
orzeczenie w tym przedmiocie, które jest oczywiście zasadne zwolnione jest od
opłaty sądowej (art.16 ust.l,4 ustawy o kosztach sądowych w sprawach
cywilnych z dnia 13.06.1967r. Dz.U.02.9.88.).
Wnioskodawca, który nie jest w stanie ponieść opłaty sądowej bez
uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny może domagać się
zwolnienia od kosztów, zgłaszając stosowny wniosek w sądzie, w którym
sprawa ma być wytoczona lub się toczy. We wniosku należy złożyć
oświadczenie o niemożności poniesienia kosztów, które powinno zawierać
dokładne dane o stanie rodzinnym, majątku i dochodach ( art. 113 ust.
kpc ).
Od wniosku o zwolnienie od kosztów oraz od zażalenia w tym przedmiocie nie pobiera się opłat sądowych (art.10 pkt l cyt. ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych).
9. Strona zwolniona w całości lub w części od kosztów sądowych może zgłosić
wniosek o ustanowienie dla niej adwokata lub radcę prawnego( art. 117 ust.1
kpc).
10. Niestawiennictwo uczestników na rozprawę nie tamuje rozpoznania sprawy
(art. 513
kpc).
11. Wyznaczenie rozprawy zależy od uznania sądu. Regułą jest rozstrzygnięcie
sprawy na posiedzeniu. Sąd może przed rozstrzygnięciem sprawy wysłuchać
uczestników na posiedzeniu sądowym ( w tym celu sąd wzywa ich pod rygorem
pominięcia dowodu z zeznań) lub zażądać od nich oświadczeń na piśmie, a
ponadto może przesłuchać świadków i biegłych oraz w wypadku nieobecności
uczestników, zażądać od osób, które nie są uczestnikami, złożenia wyjaśnień na
piśmie. Jeżeli z treści wniosku wynika, oczywisty brak legitymacji do złożenia
wniosku, po stronie wnioskodawcy, sąd może na posiedzeniu niejawnym
oddalić wniosek ( art. 514 , art. 515
kpc).
12. W orzeczeniu kończącym sprawę sąd rozstrzyga o kosztach procesu.
Uczestnik procesu ponosi koszty postępowania związane ze swym udziałem w
sprawie. Zgodnie z zasadą słuszności w wypadkach szczególnie uzasadnionych
sąd może zasądzić od uczestnika przegrywającego (którego wniosek oddalono
lub odrzucono) tylko część kosztów albo odstąpić od obciążania nimi (art.l02
kpc, art.520 §1
kpc) .
13. Od postanowienia sądowego orzekającego w przedmiocie kompensaty
uczestnik ma prawo złożyć apelację (art.518
kpc).
14. Sąd uzasadnia postanowienie na żądanie strony złożone w terminie
tygodniowym od dnia ogłoszenia postanowienia. Postanowienie doręcza się
tylko stronie, która zażądała sporządzenia uzasadnienia i doręczenia
postanowienia z uzasadnieniem. Nie doręcza się postanowienia uczestnikowi,
który będąc obecny na posiedzeniu, po ogłoszeniu postanowienia zrzekł się jego
doręczenia. (art. 357 § 1
kpc, art.517
kpc).
15. Apelację wnosi się do sądu, który wydał zaskarżone postanowienie, w
terminie dwutygodniowym od doręczenia stronie skarżącej orzeczenia z
uzasadnieniem. Jeżeli strona nie zażądała sporządzenia uzasadnienia, termin do
wniesienia apelacji biegnie od dnia, w którym upłynął termin do żądania
uzasadnienia (art. 3 69 § 1 , 2kpc).
16. W wypadku, gdy postępowanie karne zostanie umorzone z przyczyn przewidzianych w art.l7§ 1 pkt 1,2,3,7,9 kpk bądź wydany zostanie wyrok uniewinniający osoba, której przyznano kompensatę zobowiązana jest do jej zwrotu w terminie 30 dni od dnia otrzymania wezwania do organu orzekającego, który wydał orzeczenie o przyznaniu świadczenia.
II. Obowiązki Prokuratora Rejonowego
1. Prokurator jest uczestnikiem postępowania obok osoby uprawnionej.
Sąd zawiadamia prokuratora o zainicjowaniu postępowania poprzez doręczenie mu odpisu wniosku.
2. Sprawę dotyczącą udziału prokuratora w postępowaniu rejestruje się ..w
repertorium Pc.
3. Po zakończeniu postępowania cywilnego prokurator zarządza wykreślenie
sprawy z repertorium Pc, jednak pozostanie ona nadal w jego zainteresowaniu,
poprzez dokonywanie ustaleń w przedmiocie prawomocności orzeczenia
kończącego postępowanie karne. W wypadku podjęcia przez prokuratora
czynności regresowych, o których mowa w art. 14 ust. 2 ustawy sprawę należy
zarejestrować pod kolejnym numerem w repertorium Pc.
4. O obowiązku zwrotu kompensaty we wskazanym terminie prokurator
zawiadamia świadczeniobiorcę niezwłocznie po uprawomocnieniu się
orzeczenia o umorzeniu postępowania karnego bądź wyroku uniewinniającego
(art.13 ust. 2 ustawy).
5. Po upływie terminu do zwrotu kompensaty prokurator w ciągu 2 tygodni
zarządza sprawdzenie, czy nastąpił jej zwrot.
6. W wypadkach, gdy osoba uprawniona nie zwróci kompensaty, a także w
wypadku zaistnienia podstaw do roszczenia zwrotnego, o którym mowa w art. 14
ust. 1 ustawy prokurator podejmuje decyzję co do wytoczenia powództwa
cywilnego (art. 14 ust. 2 ustawy).
7. Do udziału w postępowaniu cywilnym oraz do wytoczenia powództwa dot.
roszczeń, o których mowa w art. 13 ust. 4 i 14 ust. 1 ustawy właściwa jest
jednostka organizacyjna prokuratury, która prowadziła postępowanie
przygotowawcze.
8. W wypadku zgłoszenia przez obywatela polskiego stosownego przestępstwa popełnionego w kraju należącym do Unii Europejskiej, osobę uprawnioną kieruje się do Prokuratury Okręgowej, wg miejsca zamieszkania lub pobytu tej osoby.
III. Obowiązki organu pomocniczego
Prokurator Okręgowy, w którego okręgu osoba uprawniona ma miejsce zamieszkania lub pobytu jako organ pomocniczy Rzeczypospolitej Polskiej jest zobowiązany do udzielania osobie uprawnionej wszelkich informacji w zakresie możliwości i warunków ubiegania się o kompensatę przez organ orzekający w Rzeczpospolitej Polskiej jak również w innym państwie członkowskim Unii Europejskiej, do udostępniania wzoru formularza wniosku i udzielenia na żądanie osoby uprawnionej ogólnej pomocy i informacji co do sposobu wypełniania wniosku. Ponadto organ pomocniczy przyjmuje i przekazuje wnioski o kompensatę organom orzekającym w innych państwach członkowskich Unii Europejskiej.
� � �Źródło � � � 
Kompensata dla ofiar niektórych przestępstw 
