Warunkowe umorzenie postępowania karnego. - Przepis prawny:
Art. 66 § 1.. Sąd może warunkowo umorzyć postępowanie karne, jeżeli wina i społeczna szkodliwość czynu nie są znaczne, okoliczności jego popełnienia nie budzą wątpliwości, a postawa sprawcy niekaranego za przestępstwo umyślne, jego właściwości i warunki osobiste oraz dotychczasowy sposób życia uzasadniają przypuszczenie, że pomimo umorzenia postępowania będzie przestrzegał porządku prawnego, w szczególności nie popełni przestępstwa.
§ 2. Warunkowego umorzenia nie stosuje się do sprawcy przestępstwa zagrożonego karą przekraczającą 5 lat pozbawienia wolności.
Art. 67. § 1. Warunkowe umorzenie następuje na okres próby, który wynosi od roku do 3 lat i biegnie od uprawomocnienia
się orzeczenia
§ 2. Umarzając warunkowo postępowanie karne, sąd może w okresie próby oddać sprawcę pod dozór kuratora lub osoby godnej zaufania, stowarzyszenia, instytucji albo organizacji społecznej, do której działalności należy troska o wychowanie, zapobieganie demoralizacji lub pomoc skazanym.
§ 3. Umarzając warunkowo postępowanie karne, sąd nakłada na sprawcę obowiązek naprawienia szkody w całości albo w części, a w miarę możliwości również obowiązek zadośćuczynienia za doznaną krzywdę, albo zamiast tych obowiązków orzeka nawiązkę; sąd może nałożyć na sprawcę obowiązki wymienione w art. 72 § 1 pkt 1–3, 5–6b, 7a lub 7b, a ponadto orzec świadczenie pieniężne wymienione w art. 39 pkt 7 lub zakaz prowadzenia pojazdów, wymieniony
w art. 39 pkt 3, do lat 2. Nakładając na sprawcę przestępstwa popełnionego
z użyciem przemocy lub groźby bezprawnej wobec osoby najbliższej obowiązek wymieniony w art. 72 § 1 pkt 7b, sąd określa sposób kontaktu sprawcy z pokrzywdzonym.”
§ 4. Przepis art. 74 stosuje się odpowiednio.
- Przepis prawny:
Art. 68. § 1. Sąd podejmuje postępowanie karne, jeżeli sprawca w okresie próby popełnił przestępstwo umyślne, za które został prawomocnie skazany.
§ 2. Sąd może podjąć postępowanie karne, jeżeli sprawca w okresie próby rażąco narusza porządek prawny, w szczególności gdy popełnił inne niż określone
w § 1 przestępstwo, jeżeli uchyla się od dozoru, wykonania nałożonego
obowiązku lub orzeczonego środka karnego, środka kompensacyjnego lub przepadku albo nie wykonuje zawartej z pokrzywdzonym ugody.
§ 3. Sąd może podjąć postępowanie karne, jeżeli sprawca po wydaniu orzeczenia o warunkowym umorzeniu postępowania, lecz przed jego uprawomocnieniem się, rażąco narusza porządek prawny, a w szczególności gdy w tym czasie popełnił przestępstwo.
§ 4. Warunkowo umorzonego postępowania nie można podjąć później niż w ciągu 6 miesięcy od zakończenia okresu próby.
Co to jest warunkowe umorzenie postępowania?
Warunkowe umorzenie jest szczególnym środkiem odpowiedzialności karnej, polegającym na poddaniu próbie sprawcy przestępstwa, co zakłada stwierdzenie jego popełnienia, a więc i winy sprawcy. Wyrok warunkowo umarzający postępowanie oznacza zatem
przypisanie sprawcy popełnienie przestępstwa, oparte na stwierdzeniu jego winy(tak A. Marek).
O warunkowym umorzeniu postępowania orzeka sąd wyrokiem(art. 342 § 1 kpk, art.341§5 kpk)
Jakie są przesłanki warunkowego umorzenia postępowania?
1.
Wina i społeczna szkodliwość czynu nie są znaczne, co wymaga ustalenia, że sprawca w ogóle ponosi winę(wyr. SN z 9 I 2002 r. ;III KKN 303/00).
Stopień społecznej szkodliwości należy oceniać zgodnie ze wskazaniami z art.115§2
kk:
„Przy ocenie stopnia społecznej szkodliwości czynu sąd bierze pod uwagę rodzaj i charakter naruszonego dobra, rozmiary wyrządzonej lub grożącej szkody, sposób i okoliczności popełnienia czynu, wagę naruszonych przez sprawcę obowiązków, jak również postać zamiaru, motywację sprawcy, rodzaj naruszonych reguł ostrożności i stopień ich naruszenia.”
Nie mają natomiast wpływu na stopień społecznej szkodliwości np. zachowania sprawcy po dokonaniu czynu(SN V KKN 102/00).
2.
Okoliczności popełnienia czynu nie budzą wątpliwości; chodzi tu o to, że zebrane dowody w sposób niezbity powinny świadczyć o sprawstwie podejrzanego oraz o okolicznościach popełnienia czynu. Niewątpliwie sprzyja temu złożenie zgodnych z prawdą, pełnych wyjaśnień przez podejrzanego.
3.
Sprawca nie był karany za przestępstwo umyślne, przy czym nie bierze się pod uwagę skazań, które uległy zatarciu. Nie przekreśla również warunkowego umorzenia wcześniejsze skazanie za przestępstwo nieumyślne.
4.
Postawa sprawcy, jego właściwości i warunki osobiste oraz dotychczasowy sposób życia uzasadniają przypuszczenie, że pomimo umorzenia postępowania będzie przestrzegał porządku prawnego, w szczególności nie popełni przestępstwa. Chodzi tutaj o tzw. pozytywną prognozę odnośnie sprawcy. Sąd na podstawie wspomnianych okoliczności musi dojść do przekonania, że odnośnie tego konkretnego sprawcy wystarczającym będzie warunkowe umorzenie(a nie wyrok skazujący), musi mieć również przekonanie, że sprawca będzie w przyszłości przestrzegał porządku prawnego.
5.
Zarzucany oskarżonemu czyn zagrożony jest karą nieprzekraczającą 3 lat pozbawienia wolności. Przykładowo można tu wskazać: art.157§ 2 i 3
kk, art.158§ 1
kk, art.177§ 1
kk, art.178a
kk, art.208
kk, art.209 § 1
kk, art.233 § 1
kk, art.286§ 3
kk, art.291 § 2
kk, art.292 § 1
kk.
Zgodnie jednak z art. 66 § 3
kk w wypadku
gdy pokrzywdzony pojednał się ze sprawcą, sprawca naprawił szkodę lub pokrzywdzony i sprawca uzgodnili sposób naprawienia szkody, warunkowe umorzenie może być zastosowane do sprawcy przestępstwa zagrożonego karą nie przekraczającą 5 lat pozbawienia wolności. Z tego też względu sąd może( zgodnie z art. 341 § 3 kpk), jeżeli uzna to za celowe ze względu na możliwość porozumienia się oskarżonego z pokrzywdzonym w kwestii naprawienia szkody lub zadośćuczynienia, odroczyć posiedzenie, wyznaczając stronom odpowiedni termin. Na wniosek oskarżonego i pokrzywdzonego, uzasadniony potrzebą dokonania uzgodnień, sąd zarządza stosowną przerwę lub odracza posiedzenie.
W razie śmierci pokrzywdzonego pojednać się ze sprawcą i zawrzeć stosowną ugodę może osoba dla pokrzywdzonego najbliższa( SN z 30 IX 2003 r. , I KZP 19/03 )
Wszystkie przesłanki muszą wystąpić
łącznie. Nie może być zatem mowy o warunkowym umorzeniu np. w takiej sytuacji, jeśli prognoza odnośnie przestrzegania porządku prawnego przez sprawcę jest bardzo korzystna, ale ustalono, ze stopień społecznej szkodliwości czynu jest wysoki.
Jak długo trwa okres próby i na czym on polega? Okres próby trwa od roku do 3 lat i biegnie od uprawomocnienia się orzeczenia. Sąd, warunkowo umarzając postępowanie, może nałożyć na sprawcę określone
obowiązki, środki karne itp. I tak może:
-oddać sprawcę pod dozór kuratora lub osoby godnej zaufania, stowarzyszenia, instytucji albo organizacji społecznej, do której działalności należy troska o wychowanie, zapobieganie demoralizacji lub pomoc skazanym.
-nałożyć obowiązki wymienione w art. 72 § 1 pkt 1-3, 5 lub 7a( informowania sądu lub kuratora o przebiegu okresu próby, przeproszenia pokrzywdzonego, wykonywania ciążącego na nim obowiązku łożenia na utrzymanie innej osoby, powstrzymania się od nadużywania alkoholu lub używania innych środków odurzających, powstrzymywania się od kontaktowania się z pokrzywdzonym lub innymi osobami w określony sposób), a ponadto orzec świadczenie pieniężne wymienione w art. 39 pkt 7 oraz zakaz prowadzenia pojazdów, wymieniony w art. 39 pkt 3, do lat 2.
Ponadto warunkowo umarzając postępowanie
sąd obligatoryjnie zobowiązuje sprawcę do naprawienia szkody w całości lub w części.
Zgodnie z art.67 § 4
kk, przepis art. 74
kk stosuje się odpowiednio, co pozwala sądowi w okresie próby na zmianę , rozszerzenie lub zwolnienie z obowiązków o których mowa w art. 72 § 1 pkt 1-3, 5 lub 7a
kk, jak również na zwolnienie z dozoru lub poddanie dozorowi.
Odnośnie uznania środka karnego-zakazu prowadzenia pojazdów za wykonany – art.84kk
Kiedy sąd podejmuje postępowanie warunkowo umorzone ?
Jeśli sprawca w okresie próby popełnił przestępstwo umyślne, za które został prawomocnie skazany, sąd
musi podjąć postępowanie karne. Chodzi tutaj o jakiekolwiek przestępstwo umyślne, niekoniecznie podobne.
Sąd
może podjąć postępowanie karne, jeśli sprawca w okresie próby:
-
rażąco narusza porządek prawny, w szczególności gdy popełnił inne niż określone w § 1 art. 68 kk przestępstwo; ocena naruszeń prawa i ich wagi należy do sądu podejmującego decyzję o podjęciu postępowania. Chodzi tutaj o porządek prawny w ogóle, a zatem również rażące naruszenie wynikające z przepisów prawa pracy, kodeksu rodzinnego i opiekuńczego czy prawa wykroczeń. Natomiast przez inne przestępstwo należy rozumieć np. przestępstwo nieumyślne czy też przestępstwo umyślne, za które sprawca nie został jeszcze skazany prawomocnie.
-j
eżeli uchyla się od dozoru, wykonania nałożonego obowiązku lub orzeczonego środka karnego albo nie wykonuje zawartej z pokrzywdzonym ugody; przyjmuje się, że uchylanie sie jest działaniem zawinionym, wynikającym ze złej woli( SN z 12 X 1988 r., OSNPG 1989, poz. 44 )
-
jeżeli sprawca po wydaniu orzeczenia o warunkowym umorzeniu postępowania, lecz przed jego uprawomocnieniem się, rażąco narusza porządek prawny, a w szczególności gdy w tym czasie popełnił przestępstwo. Warunkowo umorzonego postępowania nie można podjąć później niż w ciągu 6 miesięcy od zakończenia okresu próby. Oznaczą to, że po upływie tego okresu umorzenie staje się definitywne i postępowania nie można podjąć, choćby ujawniono, że w okresie próby sprawca dopuścił sie jakiegoś przestępstwa.
Procesowo kwestie podjęcia warunkowo umorzonego postępowania regulują przepisy art.549-551 kpk.
Czy warunkowe umorzenie postępowania figuruje w Krajowym Rejestrze Karnym?
Tak. Zgodnie z art.1 ust.2 pkt 2 ustawy z dnia 24 maja 2000 r. o Krajowym Rejestrze Karnym:
” W Rejestrze gromadzi się dane o osobach przeciwko którym prawomocnie warunkowo umorzono postępowanie karne w sprawach o przestępstwa lub przestępstwa skarbowe.”
Jednak osoba taka , mimo figurowaniaw KRK , jest osoba niekaraną w rozumieniu przepisów. Kto kieruje wniosek o warunkowe umorzenie do sądu, kto orzeka o warunkowym umorzeniu, w jakiej formie?
Jeżeli spełnione są przesłanki uzasadniające warunkowe umorzenie postępowania,
prokurator może zamiast aktu oskarżenia sporządzić i skierować do sądu
wniosek o takie umorzenie. Prokurator może wskazać proponowany okres próby, obowiązki, które należy nałożyć na oskarżonego i, stosownie do okoliczności, wnioski co do dozoru(art.336 kpk).
Kwestia warunkowego umorzenia postępowania jest rozpatrywana na posiedzeniu.
Prokurator, oskarżony i pokrzywdzony mają prawo wziąć udział w posiedzeniu(a więc mogą, ale nie muszą).
Udział ich jest obowiązkowy, jeżeli prezes sądu lub sąd tak zarządzi. Jeżeli sąd uzna za celowe ze względu na możliwość porozumienia się oskarżonego z pokrzywdzonym w kwestii naprawienia szkody lub zadośćuczynienia, może odroczyć posiedzenie, wyznaczając stronom odpowiedni termin. Na wniosek oskarżonego i pokrzywdzonego, uzasadniony potrzebą dokonania uzgodnień, sąd zarządza stosowną przerwę lub odracza posiedzenie. Sąd orzekając o warunkowym umorzeniu bierze pod uwagę wyniki porozumienia się oskarżonego z pokrzywdzonym.
W przedmiocie warunkowego umorzenia postępowania sąd orzeka na posiedzeniu wyrokiem(art.341 kpk).
Sąd może warunkowo umorzyć postępowanie również wtedy, gdy prokurator skierował do sądu akt oskarżenia, a nie wniosek o warunkowe umorzenie postępowania.
Oskarżony może sprzeciwić się warunkowemu umorzeniu postępowania i wówczas sąd kieruje sprawę na rozprawę, a wniosek prokuratora o warunkowe umorzenie zastępuje akt oskarżenia. Podobnie dzieje się, gdy sąd uzna, że warunkowe umorzenie byłoby nieuzasadnione.
Odnośnie treści wyroku warunkowo umarzającego postępowanie -art.342 kpk.
Wyrok warunkowo umarzający postępowanie można zaskarżyć na zasadach ogólnych apelacją.
Warunkowe umorzenie postępowania 
