PORADNIK spadkobiercy/spadkodawcy --> PRZECZYTAJ! - Forum Prawne

ffenix

1. Jak poświadczyć fakt dokonania darowizny środków pieniężnych?

--> Umowa darowizny kwoty pieniężnej zostaje zawarta z chwilą jej wykonania, czyli z chwilą przekazania kwoty pieniężnej.

--> Umowa darowizny kwoty pieniężnej nie wymaga zachowania formy aktu notarialnego. Dochodzi ona do skutku z chwilą jej wykonania tzn. przekazania kwoty pieniężnej obdarowanemu.

--> W przypadku darowania środków pieniężnych, należy spisać stosowną umowę, w której powinny znaleźć się:

* miejsce i data sporządzenia umowy,
* strony umowy,
* przedmioty umowy, czyli dokładną kwotę darowanych środków pieniężnych,
* oświadczenia stron: darczyńcy o przekazaniu określonej kwoty pieniężnej na rzecz obdarowanego oraz obdarowanego o przyjęciu przedmiotu darowizny,
* podpisy złożone przez obdarowanego i darczyńcę.


UWAGA:
Darczyńca może w umowie zobowiązać obdarowanego do określonego działania np. do przeznaczenia darowanych środków pieniężnych na określony cel. Po śmierci darczyńcy wykonania polecenia mogą żądać jego spadkobiercy.
Obdarowany może odmówić wypełnienia polecenia, jeżeli jest to usprawiedliwione wskutek istotnej zmiany stosunków, lub może zwrócić darowiznę.


2. Czy zapłacę podatek, a jeśli tak to jaki?

1) Podobnie jak w przypadku darowizny nieruchomości, tak również w przypadku darowizny środków pieniężnych podatek należy zapłacić wg grupy, do której należy obdarowany wedle stopnia pokrewieństwa – patrz: Umowa darowizny nieruchomości pkt 3.


2) Zwolnione są do konieczności zapłaty podatku osoby zaliczane do tzw. zerowej grupy podatkowej (małżonek, zstępni, wstępni, pasierb, rodzeństwo, ojczym i macocha), które otrzymały darowiznę pieniężną (bez względu na jej wysokość), jeżeli:
- zgłoszą fakt otrzymania darowizny do US w terminie 6 miesięcy od jej dokonania,
- udokumentują fakt otrzymania darowizny dowodem przekazania na rachunek bankowy nabywcy albo jego rachunek prowadzony przez spółdzielczą kasę oszczędnościowo-kredytową lub przekazem pocztowym.

W przypadku niespełnienia powyższych warunków nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych podlega opodatkowaniu na zasadach określonych dla nabywców zaliczonych do I grupy podatkowej.


3) Zwolnienia się od konieczności zapłaty podatku osobę zaliczoną do I grupy podatkowej, która nabyła darowiznę pieniężną (lub inną) w wysokości :
* nieprzekraczającej 9637 zł – od jednego darczyńcy
* nieprzekraczającej 19274 zł – od wielu darczyńców
w okresie 5 lat od daty pierwszej darowizny, jeżeli pieniądze te obdarowany przeznaczy w okresie 12 m-cy od dnia ich otrzymania na:
- wkład budowlany lub mieszkaniowy do spółdzielni,
- budowę domu jednorodzinnego,
- nabycie lokalu mieszkalnego stanowiącego odrębną nieruchomość
- spłatę zabezpieczonego hipoteką kredytu mieszkaniowego wraz z odsetkami

ffenix

Czy i kiedy wartość darowizny dolicza się do masy spadkowej na potrzeby wyliczenia i wypłacenia zachowku?


1) Wartość darowizny (zarówno nieruchomości, jak i ruchomości i środków pieniężnych) poczynionej na rzecz:
* dzieci spadkodawcy,
* żony/męża spadkodawcy,
zawsze dolicza się do masy spadkowej na potrzeby zachowku.


2) Wartość darowizny (zarówno nieruchomości, jak i ruchomości i środków pieniężnych) poczynionej na rzecz osoby nie będącej spadkobiercą lub uprawnioną do zachowku (np. rodzeństwo, osoby niespokrewnione, wnuki) po zmarłym nie dolicza się do masy spadkowej na potrzeby wyliczenia i wypłacenia zachowku, jeżeli od dnia dokonania darowizny do dnia śmierci darczyńcy minęło więcej niż 10 lat.

W przypadku darowizny dla wnuka, darowizny na jego rzecz nie dolicza się do masy spadkowej na potrzeby zachowku, jeżeli:
a) od dnia dokonania darowizny do dnia śmierci darczyńcy minie więcej niż 10 lat oraz
b) w dniu śmierci darczyńcy żyć będzie rodzic (obdarowanego wnuka) będący dzieckiem darczyńcy.

Jeżeli warunek b) nie będzie spełniony, to wartość darowizny na rzecz wnuka będzie doliczana do masy spadkowej na potrzeby zachowku pomimo upływu 10 lat od dnia jej dokonania do dnia śmierci darczyńcy.


3) Wartość darowizny (zarówno nieruchomości, jak i ruchomości i środków pieniężnych) poczynionej przez spadkodawcę w czasie, kiedy nie miał dzieci (chyba, że darowizna została uczyniona na mniej niż 300 dni przed urodzeniem się dziecka) nie dolicza się do masy spadkowej na potrzeby zachowku.


4) Wartość darowizny (zarówno nieruchomości, jak i ruchomości i środków pieniężnych) poczynionej na rzecz małżonka/ki przed zawarciem z nim/ą małżeństwa nie dolicza się do masy spadkowej przy obliczaniu zachowku należnego temu małżonkowi



Jak oblicza się wartość darowizny na potrzeby wyliczenia i wypłacenia zachowku?

Na potrzeby zachowku wartość przedmiotu darowizny oblicza się wg stanu z chwili jej dokonania, a wg cen z chwili ustalania zachowku.


Przykład:

Kamil otrzymuje od ojca na mocy umowy darowizny dom w stanie surowym – nie jest wykończony, nie ma łazienki, centralnego ogrzewania.
Przez lata Kamil inwestuje w otrzymaną nieruchomość, wyposaża w łazienkę, zakłada C.O.
Po 7 latach od dokonania darowizny umiera ojciec Kamila, a jego siostra wysuwa względem niego roszczenie o wypłatę zachowku.

--> Wartość darowanego domu na potrzeby zachowku będzie określana wg tego ile wart byłby ten dom bez poczynionych inwestycji (bez łazienki, bez C.O.) w chwili wysunięcia przez siostrę roszczenia o wypłatę zachowku.


UWAGA:
Przed dokonaniem inwestycji w darowanej nieruchomości warto zrobić dokumentację, np. fotograficzną lub/i inwentaryzacyjną, na wypadek spornych sytuacji w przyszłości.

ffenix

1. Kiedy można odwołać darowiznę?

Możliwość odwołania darowizny jest uzależniona od zachowania obdarowanego względem darczyńcy lub też sytuacją majątkową, w której znalazł się darczyńcy (w przypadku darowizny, która nie została jeszcze wykonana) .

Darczyńca może odwołać darowiznę nawet już wykonaną, jeżeli obdarowany dopuścił się względem niego rażącej niewdzięczności.



2. W jakim terminie można odwołać darowiznę?

Darowizna nie może być odwołana po upływie roku od dnia, w którym uprawniony do odwołania dowiedział się o niewdzięczności obdarowanego.
Oznacza to, że jeśli o określonych nieprzyjaznych zachowaniach darczyńca dowiedział się ponad rok od daty w której chce odwołać darowiznę, tego typu zachowania nie mogą stanowić podstawy do odwołania darowizn.

Roczny termin mają również spadkobiercy od dnia, w którym dowiedzieli się o niewdzięczności obdarowanego.

Termin 1 roku jest terminem zawitym, co oznacza, że próba odwołania darowizny po jego przekroczeniu nie wywoła żadnych skutków.



3. Czy spadkobierca darczyńcy można odwołać darowiznę?

Spadkobiercy darczyńcy także mogą odwołać darowiznę z powodu niewdzięczności, ale tylko wtedy, gdy:
• darczyńca w chwili śmierci był uprawniony do odwołania albo gdy
• obdarowany umyślnie pozbawił darczyńcę życia lub umyślnie wywołał rozstrój zdrowia, którego skutkiem była śmierć darczyńcy.

Oznacza to, że małżonek lub dzieci darczyńcy mogą odwołać darowiznę tylko, gdy niewdzięczność dotyczyła darczyńcy.
Spadkobiercy nie mają możliwości odwołania darowizny dokonanej przez swego rodzica/małżonka z powodu rażącej niewdzięczności dotykającej tylko ich.
Uprawnienie spadkobierców jest więc tylko pochodną uprawnień samego darczyńcy.



4. Czy można odwołać darowiznę, która została sprzedana/darowana?

Zwrot przedmiotu odwołanej darowizny powinien nastąpić stosownie do przepisów o bezpodstawnym wzbogaceniu.

Od chwili zdarzenia uzasadniającego odwołanie darowizny obdarowany ponosi odpowiedzialność na równi z bezpodstawnie wzbogaconym, który powinien się liczyć z obowiązkiem zwrotu (art. 898 § 2 KC).

Stosownie do art. 405 KC „kto bez podstawy prawnej uzyskał korzyść majątkową kosztem innej osoby, obowiązany jest do wydania korzyści w naturze, a gdyby to nie było możliwe, do zwrotu jej wartości”.

Jak wynika z tego przepisu, obdarowany powinien zwrócić nieruchomość/darowiznę, a gdyby ją w międzyczasie sprzedał albo w inny sposób zbył, będzie zobowiązany do zapłaty jej wartości.



5. FORMA ODWOŁANIA DAROWIZNY

Odwołanie darowizny składa się najczęściej z dwóch etapów:

I. złożenia obdarowanemu oświadczenia woli odwołującego darowiznę;
a gdy nieruchomość, będąca przedmiotem darowizny, nie zostanie przez obdarowanego wydana:
II. wystąpienia do sądu z pozwem o odwołanie darowizny.


I. Oświadczenie woli odwołującego darowiznę

• Oświadczenie o odwołaniu darowizny powinno być, dla celów dowodowych, złożone przez darczyńcę na piśmie.
• Najlepiej to oświadczenie przesłać do osoby obdarowanej listem poleconym za potwierdzeniem odbioru - wtedy będziecie możliwość dokładnego określenia tego momentu.
• Kopię listu oraz potwierdzenie nadania oraz odbioru należy przechować na wypadek konieczności dochodzenia zwrotu darowizny przed sądem.
• Oświadczenie o odwołaniu darowizny staje się skuteczne z chwilą, gdy dojdzie do adresata, w taki sposób, że mógł on zapoznać się z jego treścią.

• Oświadczenie o zwrocie darowizny nie ma skutku rzeczowego – oznacza to, że samo oświadczenie nie przywraca pierwotnego stanu własności przedmiotu darowizny, a jedynie zobowiązuje obdarowanego do złożenia oświadczenia o zwrotnym przekazaniu przedmiotu darowizny.

• Jako, że umowa darowizny przenosząca własność nieruchomości zostaje zawarta w formie aktu notarialnego, to przeniesienie własności tej nieruchomości z powrotem powinno nastąpić również w formie aktu notarialnego.

Oświadczenie woli odwołujące darowiznę powinno zawierać (przykład):

* miejscowość i datę sporządzenia pisma;
* dane darczyńcy i obdarowanego, adresy zamieszkania;
* oświadczenie, że jest to odwołanie darowizny polegającej np. na przekazaniu domu w określonym dniu, na rzecz danej osoby;
* wskazanie powodu odwołania darowizny – np. brak opieki nad darczyńcą, wrogie nastawienie, znęcanie psychiczne lub/i fizyczne, wyzwiska itp.;
* określenie, w jakim terminie obdarowany ma zwrócić darowaną rzecz, np. w ciągu 14 dni od otrzymania pisma;
* wezwanie do zgłoszenia się w określonej kancelarii notarialnej na podany dzień i godzinę w celu sporządzenia aktu notarialnego przenoszącego własność nieruchomości z powrotem na darczyńcę.

II. Pozew o odwołanie darowizny


Jeśli obdarowany nie będzie chciał zwrócić dobrowolnie przedmiotu darowizny (nawet po otrzymaniu oświadczenia o odwołaniu darowizny), wtedy koniecznym będzie zwrócenie się do sądu z pozwem o zobowiązanie obdarowanego do złożenia oświadczenia woli o przeniesienie własności nieruchomości/przedmiotu darowizny z powrotem na darczyńcę, czyli nakazanie pozwanemu złożenia oświadczenia woli, którego treścią jest przeniesienie własności w związku z odwołaniem darowizny (pozew o odwołanie darowizny).



Sądem właściwym, do którego należy złożyć pozew, jest sąd miejsca zamieszkania powoda (powodem jest osoba składające pozew o odwołanie darowizny).
Jeżeli wartość przedmiotu sporu nie przekracza 75 000 zł, to sądem właściwym jest sąd rejonowy.
Jeżeli wartość jest wyższa, to pozew należy wnieść do sądu okręgowego.



Wraz z pozwem o odwołanie darowizny należy uiścić opłatę w wysokości 5% wartości przedmiotu sporu (przedmiotem sporu jest darowizna, która chce się odzyskać).
Opłatę należy wnieść wraz z pozwem (w znakach sądowych – jeśli wpis nie przekracza 1500 zł) w kasie sądu lub przelewem na rachunek sądu.



Przedmiotem postępowania sądowego jest udowodnienie, że odwołanie darowizny było zasadne.

W uzasadnieniu należy wskazać wszystkie okoliczności, które uzasadniają odwołanie darowizny.
W szczególności – zachowania obdarowanego, które zaważyły na decyzji o odwołaniu.

Dowodami w sprawie mogą być:
• zeznania świadków,
• wyroki sądów (choćby i nie prawomocne),
• nagrania audio i/lub video,
• dokumenty (umowa darowizny, oświadczenie o zwrocie darowizny – należy dołączyć te dokumenty do pozwu).

Należy przedstawić jak najwięcej dowodów na okoliczność zasadności odwołania darowizny.



Skutkiem orzeczenia jest wydanie przez sąd zastępczego oświadczenia woli obdarowanego o przeniesieniu własności przedmiotu darowizny.

W przypadku nieruchomości wyrok stanowi podstawę do wpisu w księdze wieczystej nieruchomości nowego właściciela.

Z prawomocnym wyrokiem należy udać się do notariusza i zawrzeć umowę przeniesienia własności nieruchomości bez udziału obdarowanego. W ten sposób darczyńca znowu staje się właścicielem.



UWAGA:
Należy pamiętać, że obdarowany może domagać się zwrotu nakładów – o tyle, o ile zwiększyły one wartość przedmiotu darowizny.
Czyli, jeżeli obdarowany, np. wyremontował mieszkanie, co zwiększyło jego wartość, to po zwrocie darowizny będzie mógł wysunąć roszczenie do zwrot odpowiedniej kwoty, stanowiącej wartość tych nakładów.

UWAGA:
W przypadku odwołania darowizny nieruchomości, jeśli obdarowany nie będzie chciał opuścić lokalu, można go w oparciu o wyrok eksmitować (choć konieczne jest odrębne powództwo).

W przypadku innych przedmiotów i pieniędzy: po wydaniu wyroku, przedmiot stanowi własność dawnego darczyńcy. Jednak rzadko kiedy wraca do niego fizycznie. Może być konieczne wytoczenie powództwa o zwrot rzeczy (tzw. powództwo windykacyjne), lub powództwa o zapłatę (w przypadku pieniędzy). Podstawą pozwu, będzie otrzymany wcześniej wyrok.




6. Kiedy nie można odwołać darowizny?

Możliwość odwołania darowizny wyłącza uzyskanie przez obdarowanego przebaczenia, o ile w chwili przebaczenia darczyńca posiadał zdolność do czynności prawnych, a w przypadku utraty zdolności do czynności prawnych (np. w skutek ubezwłasnowolnienia), jeżeli takie przebaczenie zostało dokonane z należytym rozeznaniem.




Ponad to:
http://forumprawne.org/prawo-spadkow...scicielem.html

****************************

ffenix

Ustawodawca w żadnym miejscu nie sprecyzował pojęcia „rażąca niewdzięczność”.
Powoduje to pozostawienie sądowi do oceny, czy konkretne zachowania (działania lub zaniechania) mieszczą się jego zakresie.
Ocena ta powinna być dokonywana przez sąd na podstawie całokształtu norm moralnych.

W doktrynie i orzecznictwie przyjmuje się, że pod pojęciem rażącej niewdzięczności należy rozumieć tylko takie czynności obdarowanego (działania lub zaniechania), które są skierowane przeciwko darczyńcy z zamiarem nieprzyjaznym.


Może tu chodzić przede wszystkim o dwie sytuacje:

• dopuszczenie się przestępstwa przeciwko darczyńcy,
• naruszenie przez obdarowanego obowiązków wynikających ze stosunków osobistych łączących go z darczyńcą (np. obowiązek udzielenia pomocy w trudnej sytuacji).

Żeby uznać zachowanie obdarowanego za rażąco niewdzięczne, musi cechować je znaczne nasilenie złej woli skierowanej na wyrządzenie darczyńcy krzywdy lub szkody majątkowej.

O istnieniu lub nieistnieniu podstaw do odwołania darowizny z powodu rażącej niewdzięczności decydują w każdym wypadku konkretne okoliczności, rozważane na tle zwyczajów panujących w określonym środowisku społecznym.


Przez rażącą niewdzięczność należy rozumieć np.:

• czyn (lub jego zaniechanie) będący przejawem rażącej niewdzięczności musi być wymierzony bezpośrednio, lub pośrednio w darczyńcę
  => np. znęcanie się nad dzieckiem, lub innym członkiem rodziny darczyńcy – w celu uderzenia w niego (np. kiedy był nieobecny);

• nie powstrzymanie przez obdarowanego innych osób od działań przeciwko darczyńcy,
  => np. brak reakcji obdarowanego na znęcanie się nad darczyńcą przez jego małoletnie dzieci albo też przez małżonka.
  => takie pasywne zachowanie się obdarowanego może uzasadniać odwołanie darowizny z powodu rażącej niewdzięczności jedynie w wypadku, gdy ma on realne możliwości podejmowania działań

• ciężkie przewinienia, jakich dopuścił się obdarowany w stosunku do darczyńcy
  => np. popełnienie przestępstwa skierowanego przeciwko życiu, zdrowiu, czci i godności osobistej,
  => przemoc fizyczna (np. pobicie), przemoc psychiczna, znęcanie się, zniewaga, kradzież, oszustwo (na dużą skalę),

• ciężkie naruszenie obowiązków rodzinnych
  => nieudzielenie pomocy, mimo oczywistych możliwości,
  => nieudzielenie pomocy w chorobie,
  => uchylanie się od obowiązku alimentacyjnego mimo oczywistych możliwości;

• obmawianie darczyńcy przez obdarowanego wobec osób trzecich o postępowanie, które godzi w jego dobre imię;
  => poważne pomówienie – np. złożenie fałszywego zawiadomienia o podejrzeniu popełnienia przestępstwa, publiczne, lżenie;

• takie zachowanie obdarowanego (działanie, jak i zaniechanie), które narusza powszechnie panujące w społeczeństwie normy moralne czy obyczajowe;
• naruszenie przez obdarowanego obowiązków wynikających ze stosunków osobistych łączących go z darczyńcą,

• naruszenie przez małżonka obowiązku wierności - jest to jednak rażąca niewdzięczność w stosunku do małżonka i może ona uzasadniać odwołanie darowizny dokonanej przez tego małżonka na rzecz współmałżonka, który dopuścił się zdrady;

• zaniechanie działań obdarowanego wobec darczyńcy, jeżeli bliska więź pokrewieństwa wymagałaby jednak podjęcia działań aktywnych, polegających zwłaszcza na zapewnieniu darczyńcy (osobie bliskiej) stosownej pomocy w jej sprawach osobistych [wyrok SN z 2009 r., sygn. akt III CSK 307/08];

Za rażącą niewdzięczność nie uznaje się:

• czyny nieumyślne obdarowanego, krzywdy wyrządzone darczyńcy w sposób niezamierzony przez czyny popełnione w uniesieniu (stanie wzburzenia) bądź rozdrażnieniu, spowodowanym zachowaniem się darczyńcy;

• drobne czyny nawet umyślne, ale nie wykraczające w określonych środowiskach poza zwykłe konflikty życiowe (rodzinne), sprzeczki
  => odwołanie darowizny nie może nastąpić z błahych powodów, takich jak np. drobne nieporozumienia;

• nieudzielanie przez obdarowanych pomocy darczyńcy w pracach rolnych czy w opiece nad upośledzonym dzieckiem
  => obdarowany nie ma obowiązku świadczenia pracy na rzecz darczyńcy;

• zawiedzonych oczekiwań darczyńcy co do należytego zajmowania się przez obdarowanego przedmiotem darowizny;

• nieuzgodnionych z darczyńcą aktów wykonywania uprawnień właścicielskich wobec przedmiotu darowizny.

Przykładowe orzecznictwo:

wyrok Sądu Najwyższego z dnia 26 lipca 200 r., sygn. akt: I CKN 99/98, por.: postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 29 września 1969 r., sygn. akt: III CZP 63/69
wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 listopada 2002 r., sygn. akt: II CKN 1395/00
wyrok Sądu Najwyższego z dnia 22 marca 2001 r., sygn. akt: V CKN 1599/00
wyrok Sądu Najwyższego z dnia 13 października 2005 r., sygn. akt: I CK 112/05
wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 maja 1997 r., sygn. akt: I CKN 117/97;
wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25 listopada 1999 r., sygn. akt: II CKN 600/98;
wyrok Sadu Najwyższego z dnia 2 grudnia 2005 r., sygn. akt: II CK 265/05
wyrok Sądu Najwyższego z dnia 26 lipca 2000 r., sygn. akt: I CKN 919/98
wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19 marca 2009 r., sygn. akt: III CSK 307/08
wyrok Sądu Najwyższego z dnia 23 marca 2000 r., sygn. akt: II CKN 810/98
wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 października 2000 r., sygn. akt: II CKN 280/00
wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10 listopada 2000 r., sygn. akt IV CKN 159/00



Przeczytaj:
http://forumprawne.org/prawo-cywilne...par-3-k-c.html

****************************

ffenix

Adam Nowakowski
ul. Wesoła 109
00-450 Warszawa

Oświadczenie o odwołaniu darowizny

Ja, Adam Nowakowski, zamieszkały w Warszawie przy ul. Wesolej 109, nr PESEL 6598096543, oświadczam niniejszym, iż odwołuję darowiznę nieruchomości – działki nr 645/2, o pow. 1005 m2 , zabudowanej wielorodzinnym budynkiem mieszkalnym, położonej w Warszawie przy ul. Racławickiej 7, jaką dokonałem na rzecz mojego wnuka Michała Kowalskiego, zamieszkałego w Warszawie przy ul. Racławickiej 7, nr PESEL 76071506998, w dniu 11 kwietnia 2007 r., umową zawartą przed Notariuszem Alicją Skowronek, prowadzącą Kancelarię Notarialną w Warszawie przy ul. Marszałkowskiej 15, rep. A 3432/09.

Powodem odwołania darowizny jest rażąca niewdzięczność mojego wnuka Michała Kowalskiego, na rzecz którego darowizny dokonałem.

Rażąca niewdzięczność obdarowanego przejawia się tym, iż dopuścił się on, w dniu 10 listopada 2011 r., wobec mnie przestępstwa z art. 157 § 1 kk, za co został skazany wyrokiem Sądu Rejonowego w Warszawie z dnia 20 lutego 2012 r. w sprawie sygn. akt. II K 198/11.

Poza popełnieniem przeciwko mnie przestępstwa rażąca niewdzięczność obdarowanego Michała Kowalskiego przejawia się tym, iż po dokonaniu darowizny pozostawił on mnie samemu sobie, chociaż wymagam stałej pomocy osób trzecich z powodu mojej niepełnosprawności.
Nie mogłem i nadal nie mogę liczyć na pomoc i wsparcie ze strony obradowanego, który jest moim najbliższym krewnym.
Michał Kowalski dopuszczał się wobec mnie zachowań nagannych – wyzywał mnie, awanturował się i groził mi pozbawieniem życia.

W związku z odwołaniem darowizny wzywam Michała Kowalskiego, aby w terminie miesiąca od doręczenia mu oświadczenia o odwołaniu darowizny, tj. 15 listopada 2012 r. o godz. 17:00 zgłosił się do Kancelarii Notarialnej w Warszawie przy ul. Marszałkowskiej 15 w celu sporządzenia aktu notarialnego przenoszącego własność nieruchomości z powrotem na moją rzecz.

W przypadku braku dobrowolnego zwrotu darowizny będę zmuszony wystąpić do sądu z pozwem o złożenie oświadczenia woli o przeniesieniu na moją rzecz własności nieruchomości będącej przedmiotem darowizny.











Wnioskodawca:

Adam Nowakowski
ul. Wesoła 109
00-450 Warszawa

Pozwany:

Michał Kowalski
ul. Racławicka 7
00-100 Warszawa

Wnioszę o:

1. Nakazanie pozwanemu Michałowi Kowalskiemu złożenia oświadczenia woli, którego treścią jest przeniesienie własności nieruchomości – działki nr 645/2, o pow. 1005 m2 , zabudowanej wielorodzinnym budynkiem mieszkalnym, położonej w Warszawie przy ul. Racławickiej 7 - w związku z odwołaniem darowizny.
2. Zasądzenie od pozwanego kosztów procesowych.
3. Dopuszczenie dowodów:
   * z zeznań świadków,
   * dokumentów,
   * nagrań,
   * z informacyjnego przesłuchania stron
   – na okoliczność uzasadniającą odwołanie darowizny.

Powodem odwołania darowizny jest rażąca niewdzięczność mojego wnuka Michała Kowalskiego, na rzecz którego darowizny dokonałem.

Rażąca niewdzięczność obdarowanego przejawia się tym, iż dopuścił się on, w dniu 10 listopada 2011 r., wobec mnie przestępstwa z art. 157 § 1 kk, za co został skazany wyrokiem Sądu Rejonowego w Warszawie z dnia 20 lutego 2012 r. w sprawie sygn. akt. II K 198/11.

Poza popełnieniem przeciwko mnie przestępstwa rażąca niewdzięczność obdarowanego Michała Kowalskiego przejawia się tym, iż po dokonaniu darowizny pozostawił on mnie samemu sobie, chociaż wymagam stałej pomocy osób trzecich z powodu mojej niepełnosprawności.
Nie mogłem i nadal nie mogę liczyć na pomoc i wsparcie ze strony obradowanego, który jest moim najbliższym krewnym.
Michał Kowalski dopuszczał się wobec mnie zachowań nagannych – wyzywał mnie, awanturował się i groził mi pozbawieniem życia.




Załączniki:
• wyrok sądu w sprawie sygn. akt. II K 198/11,
• nagrania audio i/lub video,
• dokumenty (umowa darowizny, oświadczenie o zwrocie darowizny)

ffenix

Zaprzestanie prowadzenia działalności rolniczej jest warunkiem wypłaty części uzupełniającej emerytury rolniczej lub renty rolniczej z tytułu niezdolności do pracy i jednym z warunków przyznania prawa do emerytury rolniczej w obniżonym wieku emerytalnym.

Chcąc spełnić warunek zaprzestania prowadzenia działalności rolniczej, emeryt (rencista) powinien przenieść własność i posiadanie gospodarstwa rolnego na inną osobę.

Wybór rodzaju umowy prowadzącej do wyzbycia się gospodarstwa rolnego należy do stron.



1. Przekazanie gospodarstwa rolnego a ZACHOWEK

a) Jeśli przeniesienie własności gospodarstwa nastąpiło na mocy umowy przekazania gospodarstwa rolnego opartej na ustawie z dn. 14 grudnia 1982 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników indywidualnych i członków ich rodzin, a wcześniej ustawie z dnia 27 października 1977 r. o zaopatrzeniu emerytalnym oraz innych świadczeniach dla rolników i ich rodzin

==> w takim przypadku zgodnie z orzecznictwem sądów wartości gospodarstwa rolnego przekazanego następcy nie uwzględnia się przy ustalaniu zachowku
[patrz: http://forumprawne.org/prawo-spadkow...-zachowek.html]


b) Jeśli przeniesienie własności gospodarstwa nastąpiło na mocy umowy darowizny w związku z zaprzestaniem działalności rolniczej opartej na ustawie z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników

==> w tym przypadku jest to darowizna ze wszystkimi skutkami umowy darowizny, a więc możliwe jest ubieganie się o wypłatę zachowku
[patrz: Umowa darowizny a zachowek]



2. Przekazanie/darowanie gospodarstwa rolnego a ODWOŁANIE

Wybór rodzaju umowy prowadzącej do wyzbycia się gospodarstwa rolnego należy do stron.
Dokonany wybór determinuje prawne możliwości odzyskania przez rolnika przekazanego gospodarstwa.

a) W przypadku umowy darowizny dokonanej w trybie Kodeksu Cywilnego - odwołanie może nastąpić na podstawie rażącej niewdzięczności obdarowanego względem darczyńcy.


b) W przypadku umowy darowizny w związku z zaprzestaniem działalności rolniczej opartej na ustawie z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników – odwołanie może nastąpić jedynie na drodze żądania jej rozwiązania przez sąd.

Taka umowa może być rozwiązana na żądanie rolnika tylko przez sąd i tylko w trzech przypadkach, tj. jeżeli następca:

• uporczywie postępuje wobec rolnika w sposób sprzeczny z zasadami społecznymi;
• dopuścił się wobec niego albo jednej z najbliższych mu osób rażącej obrazy czci bądź umyślnego przestępstwa przeciwko życiu, zdrowiu lub wolności;
• uporczywie nie wywiązuje się z obowiązków względem rolnika wynikających z umowy lub z przepisów prawa, a więc obowiązku alimentacyjnego.

c) Zgodnie z uchwałą Sądu Najwyższego z dnia 19 stycznia 1990, syg. III CZP 109/89 przepisy o odwołaniu darowizny (art. 898-900 k.c.) nie mają zastosowania do przekazania gospodarstwa rolnego następcy w trybie ustawy z dnia 14 grudnia 1982 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników indywidualnych i członków ich rodzin.



3. Przekazanie gospodarstwa rolnego a MAŁŻEŃSKA WSPÓLNOŚĆ MAJĄTKOWA

a) Gospodarstwo rolne, przekazane na podstawie ustawy z dnia 27 października 1977 r. o zaopatrzeniu emerytalnym oraz o innych świadczeniach dla rolników i ich rodzin następcy pozostającemu w ustawowej wspólności majątkowej małżeńskiej, należy do majątku wspólnego.
[patrz: UCHWAŁA SN - Izba Cywilna z dnia 25 listopada 2005 r.; Sygn. akt III CZP 59/05 + Uchwała SN z dnia 28 listopada 2012 r.; Sygn. akt III CZP 68/12]


b) Gospodarstwo rolne, przekazane na podstawie umowy darowizny w związku z zaprzestaniem działalności rolniczej opartej na ustawie z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników, stanowi majątek osobisty obdarowanego, chyba że umowa stanowi inaczej.

ffenix

Przepisy dotyczące dziedziczenia gospodarstw rolnych zmieniały się kilkukrotnie od 1964 r. (z tego roku pochodzi KC) do 2001 r. (ostatnia zmiana).

W orzeczeniu Trybunału Konstytucyjnego z dnia 31.01.2001 stwierdzono, że przepisy dotyczące ustawowego dziedziczenia gospodarstw rolnych tracą moc ze względu na ich niekonstytucyjny charakter.


Datę graniczną wyznacza dzień 14.02.2001 r. – od tego momentu spadki, których przedmiotem są gospodarstwa rolne podlegają dziedziczeniu na zasadach ogólnych.

Do spadków otwartych przed tą datą nadal zastosowanie mają szczególne przepisy dotyczące dziedziczenia gospodarstw rolnych. Trybunał zaznaczył, że wcześniej wydane na ich podstawie orzeczenia nie będą wzruszane (zmieniane).

Poprzez otwarcie spadku należy rozumieć dzień śmierć spadkodawcy i od tej chwili będziemy mieli do czynienia ze spadkiem otwartym.

O zastosowaniu danych przepisów decyduje data śmierci spadkodawcy. Zatem, jeżeli zgon nastąpił przed datą 14 lutego 2001 roku, to wówczas stosujemy przepisy szczególne, natomiast śmierć spadkodawcy po owej dacie determinuje stosowanie przepisów ogólnych o dziedziczeniu z ustawy.



Kiedy mówimy o gospodarstwie rolnym?

Za gospodarstwo rolne uważane były:
* wszystkie grunty należące do tej samej osoby lub osób
* stanowiące lub mogące stanowić zorganizowaną całość gospodarczą,
* jeżeli były lub mogły być użytkowane na cele produkcji rolnej (w tym produkcji ogrodniczej, sadowniczej i rybnej) i
* nie zostały przeznaczone zgodnie z przepisami o zagospodarowaniu przestrzennym na cele nie związane bezpośrednio z produkcją rolną.

Dodatkowym kryterium przesądzającym o tym, czy dany grunt był uznawany za gospodarstwo rolne były normy obszarowe.

Minimalna wielkość nieruchomości rolnej:
* w latach 1965 - 1971 wynosiła 0,2 ha
* od 1972r. wynosiła 0,5 ha
* od 1 lipca 1989r. wynosiła 1 ha użytków rolnych

Jeżeli nieruchomość była mniejsza niż wskazane normy nie stanowiła ona gospodarstwa rolnego, a tym samym nie była poddana m.in. szczególnym przepisom dotyczącym dziedziczenia gospodarstw rolnych. Dziedziczenie takiej nieruchomości odbywało się na zasadach ogólnych.


Obecnie za gospodarstwo rolne uważa się grunty rolne wraz z gruntami leśnymi, budynkami lub ich częściami, urządzeniami i inwentarzem, jeżeli stanowią lub mogą stanowić zorganizowaną całość gospodarczą, oraz prawami związanymi z prowadzeniem gospodarstwa rolnego.




Jakie warunki należało spełnić, aby dziedziczyć gospodarstwo rolne?

Spadkobiercą z ustawy gospodarstwa rolnego może być osoba, która w chwili otwarcia spadku:

• stale pracowała bezpośrednio przy produkcji rolnej albo
• miała przygotowanie zawodowe do prowadzenia produkcji rolnej, albo
• była małoletnią lub też
• pobierała naukę zawodu lub uczęszczała do szkół, albo
• była trwale niezdolna do pracy.

Natomiast wnuk - którego rodzic, choć przeżył spadkodawcę, nie mógł dziedziczyć gospodarstwa rolnego, wobec braku spełnienia powyższych warunków dziedziczenia - dziedziczy, jeżeli bezpośrednio przed otwarciem spadku pracował w spadkowym gospodarstwie i jeżeli praca ta stanowiła jego główne źródło utrzymania.

Podobnie przepisy się mają do dalszych zstępnych (prawnuków) i dzieci rodzeństwa zmarłego.
Samo rodzeństwo zaś, o ile spełnia powyższe szczególne warunki, może odziedziczyć gospodarstwo nawet wtedy, gdy zstępni (dzieci, wnuki itd.) spadkodawcy nie mogą jego dziedziczyć.

Jeżeli ani małżonek spadkodawcy, ani żaden z jego krewnych powołanych do dziedziczenia z ustawy nie odpowiada warunkom przewidzianym dla dziedziczenia gospodarstwa rolnego albo jeżeli uprawnionymi do dziedziczenia są wyłącznie osoby, które w chwili otwarcia spadku są trwale niezdolne do pracy, gospodarstwo dziedziczą spadkobiercy na zasadach ogólnych.



Jak wygląda dziedziczenie, jeśli gospodarstwo rolne nie jest jedynym majątkiem spadkowym?

Jeżeli oprócz gospodarstwa rolnego spadek obejmuje inne przedmioty majątkowe:
* inne przedmioty majątku spadkowego podlegają dziedziczeniu na zasadach ogólnych;
* udziały spadkobierców w gospodarstwie rolnym zalicza się na poczet ich udziałów w całości spadku.



Jak wygląda odpowiedzialność spadkobierców za długi spadkowe?

* Odpowiedzialność za długi spadkowe związane z prowadzeniem gospodarstwa rolnego ponosi od chwili działu spadku spadkobierca, któremu to gospodarstwo przypadło, oraz spadkobiercy otrzymujący od niego spłaty.
* Każdy z tych spadkobierców ponosi odpowiedzialność w stosunku do wartości otrzymanego udziału.
* Odpowiedzialność za inne długi ponoszą wszyscy spadkobiercy na zasadach ogólnych.

ffenix

- w budowie -


TESTAMENT USTNY

ffenix

.........

- w budowie -




tymczasowo....

z art. 261 par.1 kpc

Nikt nie ma prawa odmówić zeznań w charakterze świadka, z wyjątkiem:
* małżonków stron,
* wstępnych stron, czyli ich rodziców, dziadków, pradziadków,
* zstępnych stron, czyli ich dzieci wnuki, prawnuki,
* rodzeństwo stron,
* powinowatych stron w tej samej linii lub stopniu (powinowactwo, to w uproszczeniu więź łącząca jednego małżonka z krewnymi drugiego), czyli:
-- w linii prostej oznacza więź małżonka z krewnymi w linii prostej drugiego małżonka (teść, teściowa, rodzice teściów, dziadkowie teściów itd.),
-- w linii bocznej oznacza relację pomiędzy rodzeństwem drugiego małżonka (szwagier, szwagierka),
* osób pozostających ze stronami w stosunku przysposobienia.

ffenix

OPŁATY SĄDOWE

• 300 zł - wniosek o dział spadku, jeśli projekt jest zgodny
• 500 zł - wniosek o dział spadku
• 600 zł - wniosek o dział spadku ze zniesieniem współwłasności, jeśli jest zgodny
• 1000 zł - wniosek o dział spadku ze zniesieniem współwłasności (***)

• 50 zł - wniosek o stwierdzenie nabycia spadku
• 50 zł - wniosek o zabezpieczenie spadku
• 50 zł - wniosek o sporządzenie spisu inwentarza
• 50 zł - wniosek o odebranie oświadczenie o przyjęciu lub odrzuceniu spadku

• 1000 zł - wniosek o zniesienie współwłasności
• 300 zł - wniosek o zniesienie współwłasności, jeśli jest zgodny

• 2000 zł - wniosek o stwierdzenie nabycia własności nieruchomości przez zasiedzenie

• 200 zł - wniosek o wpis w księdze wieczystej
• 100 zł - wniosek o wpis w księdze wieczystej, jeśli dotyczy wpisu udziału w prawie (opłata proporcjonalna do wysokości udziału, nie mniej jednak niż 100 zł)

ffenix

DZIAŁ SPADKU

W sytuacji, gdy spadkobierców jest kilku i muszą lub chcą podzielić się majątkiem otrzymanym w spadku podział spadku może nastąpić poprzez:

a) zawarcie umowy o dział spadku między spadkobiercami przed notariuszem
b) orzeczenie (Postanowienie) sądu

NOTARIALNA UMOWA O DZIAŁ SPADKU

Dział spadku dokonany w drodze notarialnej umowy o dział spadku jest możliwy tylko wtedy, gdy nie ma sporu o podział majątku spadkowego i chcą tego wszyscy współspadkobiercy.
Notariusz nie może w żaden sposób wpływać na decyzję spadkobierców w kwestii podziału majątku ani pełnić roli mediatora.
Zgoda wszystkich współspadkobierców musi istnieć zarówno w kwestii dokonania samego działu, jak również w kwestii tego, w jaki sposób dział spadku ma być dokonany.

Podobnie jak w przypadku notarialnego poświadczenia dziedziczenia również w przypadku notarialnej umowy o dział spadku konieczne jest stawiennictwo u wybranego notariusza wszystkich zainteresowanych, czyli wszystkich stron umowy.

Stronami takiej umowy co do zasady są wszyscy współspadkobiercy, jednak może zdarzyć się również sytuacja, w której stroną będzie inna osoba, np. wtedy, gdy spadkobierca zbył przypadający na nią swój udział w masie spadkowej.

Forma umowy uzależniona jest w dużej mierze od faktu, co wchodzi w skład spadku, więc jeżeli będzie to:
* nieruchomość, to wymagana będzie forma aktu notarialnego pod rygorem nieważności czynności,
* przedsiębiorstwo, to umowa powinna być w formie pisemnej z podpisem notarialnie poświadczonym,
* ruchomości, środki pieniężne, to umowa najlepiej pisemna.


Koszt notarialnego działu spadku jest uzależniony od wartości spadku podlegającego podziałowi.
Art. 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28.06.200 wskazuje stawki maksymalne taksy dla określonych wartości przedmiotu czynności notarialnej, tj.:
1) do 3.000 zł - 100 zł;
2) powyżej 3.000 zł do 10.000 zł - 100 zł + 3 % od nadwyżki powyżej 3.000 zł;
3) powyżej 10.000 zł do 30.000 zł - 310 zł + 2 % od nadwyżki powyżej 10.000 zł;
4) powyżej 30.000 zł do 60.000 zł - 710 zł + 1 % od nadwyżki powyżej 30.000 zł;
5) powyżej 60.000 zł do 1.000.000 zł - 1.010 zł + 0,4 % od nadwyżki powyżej 60.000 zł;
6) powyżej 1.000.000 zł do 2.000.000 zł - 4.770 zł + 0,2 % od nadwyżki powyżej 1.000.000 zł;
7) powyżej 2.000.000 zł - 6.770 zł + 0,25 % od nadwyżki powyżej 2.000.000 zł, nie więcej jednak niż 10.000 zł, a w przypadku czynności dokonywanych pomiędzy osobami zaliczonymi do I grupy podatkowej w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn nie więcej niż 7.500 zł.

Powyższe kwoty są kwotami maksymalnymi, jakie może naliczyć notariusz.
Do powyższych kwot notariusz doliczy 23% podatku VAT.


Dokumenty, które należy przedłożyć notariuszowi, aby dokonał działu spadku, to:

- przede wszystkim postanowienie sądu bądź akt poświadczenia dziedziczenia stwierdzający nabycie spadku, bo z dokumentów tych wynikać będzie krąg spadkobierców,

- tytuły prawne spadkodawcy do poszczególnych składników majątku spadkowego, np.:
* aktualny odpis księgi wieczystej,
* akt własności ziemi,
* akt uzyskania własnościowego spółdzielczego prawa do lokalu,
* aktualny wypis z rejestru gruntów (oprócz aktualnego odpisu księgi wieczystej), jeśli w skład spadku wchodzi nieruchomość gruntowa,
* zaświadczenie ze spółdzielni bądź od zarządcy nieruchomości o niezaleganiu w bieżących opłatach, gdy chodzi o spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu bądź lokal stanowiący odrębną nieruchomość

- zaświadczenie właściwego naczelnika urzędu skarbowego, stwierdzające uregulowanie podatku spadkowego albo potwierdzające, że podatek ten się nie należy.


Po podpisaniu aktu notarialnego dokumentującego dział spadku notariusz wydaje jego wypisy. Otrzymują je przede wszystkim strony czynności.
Ponadto notariusz przesyła je do ewidencji gruntów, urzędu skarbowego i oczywiście wydziału ksiąg wieczystych. Na tej podstawie sąd dokonuje zmian w księdze wieczystej. Tym samym strony zwolnione są z dodatkowych czynności formalnoprawnych.

ffenix

Dział spadku może też nastąpić w drodze orzeczenia sądowego, tj. Postanowienia.

Do sądu spadkobiercy zwracają się w dwóch przypadkach:
a) kiedy jest zgoda między spadkobiercami co do podziału składników masy spadkowej, ale bardziej zależy im na ograniczeniu kosztów związanych z podziałem niż na czasie związanym z sądowym działem spadku,
b) kiedy brak jest zgody między współspadkobiercami i jedynie sąd może rozstrzygnąć spór i dokonać podziału.


Celem działu spadku jest definitywny fizyczny podział i rozliczenie masy spadkowej między uprawnionymi spadkobiercami, czyli określenie sched spadkowych poszczególnych spadkobierców.

Przed przeprowadzeniem działu spadku spadkobiercy pozostają współwłaścicielami majątku, który pozostawił spadkodawca.
Sytuacja taka często jednak szybko staje się niekomfortowa dla wszystkich (bądź przynajmniej) części współwłaścicieli.
Dlatego należy przeprowadzić dział spadku (podział majątku spadkowego)


Dział spadku powoduje:
a) skutki faktyczne - polegające na tym, że majątek objęty dotychczas wspólnością, przestaje istnieć jako całość,
b) skutki prawne - polegające przede wszystkim na tym, że:
- do majątków osobistych poszczególnych spadkobierców wchodzą przyznane im prawa majątkowe;
- zmienia się odpowiedzialność za długi spadkowe, tj. od chwili działu spadku każdy z dotychczasowych współspadkobierców odpowiada za długi samodzielne, w stosunku do wielkości przysługującego mu udziału.




Sądem właściwym w sprawach o dział spadku jest sąd rejonowy ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy (wydział cywilny), niezależnie od tego, jaka jest wartość majątku spadkowego.

Jeżeli miejsca zamieszkania spadkodawcy w Polsce nie da się ustalić, sądem właściwym będzie sąd miejsca, w którym znajduje się majątek spadkowy lub jego część. W braku powyższych podstaw sądem spadku jest sąd rejonowy dla m.st. Warszawy.

Na żądanie uczestnika postępowania sąd może (nie musi) przekazać sprawę sądowi rejonowemu, w którego okręgu znajduje się spadek lub jego znaczna część, albo sądowi, w którego okręgu mieszkają wszyscy spadkobiercy.

Sąd rejonowy orzeka w sprawach o dział spadku w pierwszej instancji. Od orzeczenia tego sądu przysługuje środek zaskarżenia, czyli apelacja, którą wnosi się do właściwego sądu okręgowego za pośrednictwem tego sądu rejonowego.




Opłata ta – w odróżnieniu od wielu innych spraw cywilnych – jest stała i nie zależy od wartości majątku, który będzie dzielony pomiędzy spadkobierców.

Wysokość opłaty sądowej w sprawie o dział spadku wynosi (zgodnie z art. 51 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych):

500 zł – od wniosku o dział spadku;
300 zł – jeżeli zawiera on zgodny projekt działu spadku;
1000 zł – od wniosku o dział spadku połączony ze zniesieniem współwłasności;
600 zł – od wniosku, jeżeli zawiera on zgodny projekt działu spadku i zniesienia współwłasności.

Jeśli jest zgoda wszystkich spadkobierców co do sposobu podziału, to należy wyraźnie we wniosku wskazać, że jest to zgodny wniosek o dział spadku, aby opłata była niższa.


Opłata może zostać dokonana w znakach opłaty sądowej lub też na rachunek bankowy sądu.

Opłata ta musi być uiszczona wraz z wnioskiem, tj. na wniosku muszą zostać naklejone znaki opłaty sądowej lub też do wniosku powinien zostać dołączony dowód opłaty dokonanej ma rachunek bankowy.




Spadkobiercy mogą w sądzie zgłosić gotową propozycje podziału. W sytuacji, gdy strony doszły do porozumienia i są w stanie przedstawić sądowi zgodne stanowisko co do sposobu podziału majątku, sąd co do zasady przychyla się do tego stanowiska. Odrzuci jednak – nawet zgodną propozycję podziału – jeżeli podział byłby sprzeczny z prawem bądź godził w interesy osób uprawnionych do spadku.


W razie braku zgodności, sąd sam dokona podziału, biorąc pod uwagę m.in.:
* sposób korzystania przez spadkobierców majątkiem,
* wpływ tego korzystania na jego podział.
Sąd dzieląc spadek wyrównuje różnice wartości działów spadku przez dopłaty pieniężne.


Sąd może dokonać podziału spadku na następujące sposoby:

• podział fizyczny wszystkich przedmiotów (lub praw) wchodzących w skład spadku, czyli rozdzielenie ich pomiędzy wszystkich spadkobierców proporcjonalnie do przysługujących im udziałów w spadku, ewentualnie zasądzenia dopłat pieniężnych w wypadku, gdy wartość określonego przedmiotu nie odpowiada wartości udziału;
• przyznanie przedmiotów (lub praw) jednemu bądź kilku spadkobiercom, z koniecznością ustalenia obowiązku spłaty pozostałych spadkobierców;
• podział cywilny składników majątkowych, czyli sprzedaż majątku spadkowego i rozdzielenie sumy uzyskanej ze sprzedaży pomiędzy wszystkich spadkobierców proporcjonalnie do ich udziałów spadkowych. Następuje on najczęściej, gdy przedmiotem należącym do spadku jest rzecz niepodzielna a żaden ze spadkobierców nie jest w stanie ponieść kosztów spłat i dopłat. Podział cywilny polega na komorniczej sprzedaży określonej rzeczy, a następnie, po potrąceniu kosztów sprzedaży, podziale uzyskanej sumy pieniężnej pomiędzy spadkobierców w stosunku do wielkości ich udziałów.

Postępowanie o dział spadku jest postępowaniem nieprocesowym. Osoba (osoby) inicjująca postępowanie, to wnioskodawca. Pozostałe osoby (spadkobiercy), to uczestnicy takiego postępowania.

Postępowanie o dział spadku może zostać wszczęte zarówno na zgodny wniosek wszystkich współspadkobierców, jak i na wniosek tylko jednego lub kilku z nich.


Osoby, które mogą wystąpić z wnioskiem o dział spadku przed sądem to:

• każdy spadkobierca,
• nabywca udziału w spadku,
• spadkobierca spadkobiercy lub spadkobierca nabywcy udziału w spadku,
• wierzyciel spadkobiercy, jeśli dokona zajęcia praw spadkowych dłużnika w drodze egzekucji,
• prokurator,
• Rzecznik Praw Obywatelskich.

Z żądaniem sądowego działu spadku nie mogą wystąpić natomiast:

• spadkobiercy, którzy odrzucili spadek,
• spadkobiercy uznani za niegodnych dziedziczenia,
• spadkobiercy ustawowi, którzy zrzekli się dziedziczenia,
• spadkobierca - małżonek wyłączony od dziedziczenia,
• spadkobierca, który zbył swój udział w spadku,
• zapisobierca zwykły,
• zapisobierca windykacyjny.

Uczestnikiem postępowania jest zainteresowany, a więc każdy, czyich praw dotyczy wynik postępowania o dział spadku, jeśli weźmie udział w sprawie.

Do uczestników postępowania o dział spadku należą przede wszystkim:

• pozostali spadkobiercy, o ile nie odrzucili spadku, nie zostali uznani za niegodnych dziedziczenia lub nie zrzekli się dziedziczenia,
• nabywca udziału w spadku,
• prokurator,
• Rzecznik Praw Obywatelskich,
• zapisobierca,
• wykonawca testamentu.

Postępowanie o dział spadku rozpoczyna się od wniesienia wniosku do sądu.

We wniosku o dział spadku, w jego treści należy:

• wymienić uczestników postępowania,
• powołać postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku albo zarejestrowany akt poświadczenia dziedziczenia,
• wskazać co wchodzi w skład spadku (np. samochód, pieniądze zgromadzone na rachunku bankowym…),
• przedstawić - jeśli w skład spadku wchodzi nieruchomość - dowody stwierdzające, że nieruchomość stanowiła własność spadkodawcy (odpis z księgi wieczystej, odpis aktu notarialnego),
• wskazać proponowany przez siebie sposób dokonania podziału wymienionych składników.

Strony postępowania powinny wyjaśnić w jaki sposób korzystały ze spadku dotychczas i wymienić inne okoliczności, które mogą wpłynąć na rozstrzygnięcie co każdy ze współspadkobierców/uczestników ma otrzymać ze spadku.




W pierwszej kolejności sąd dokonuje ustalenia:

• składu majątku spadkowego

- powinien obejmować całą masę spadkową, a jedynie w niektórych sytuacjach można domagać się podziału części spadku (np. jeżeli istnieją wątpliwości czy wszystkie rzeczy określone jako spadek należały do spadkodawcy);
- bazą ustalenia majątku spadkowego jest spis inwentarza (jeżeli został on sporządzony), oraz oświadczenia złożone przez spadkobierców/ uczestników postępowania oraz przedstawione przez nich dowody,

• wartości majątku spadkowego

- w tym celu sąd bierze pod uwagę skład (stan) spadku w chwili śmierci spadkodawcy, a ceny z chwili dokonywania działu;
- wlicza się również wartość otrzymanych przez spadkobierców darowizn, o ile nie zostały one w umowie darowizny wyłączone od obowiązku zaliczenia na schedę spadkową;
- gdy uczestnicy postępowania zgodnie określą wartość przedmiotów spadkowych, jest ona dla sądu wiążąca;
- w sytuacji zaistnienia sporu co do kwestii wartości przedmiotów spadkowych zostaje ona ustalona na postawie opinii biegłego,

• schedy spadkowej przypadające poszczególnym spadkobiercom oraz wysokość ewentualnych spłat i dopłat.

Ponadto, w postępowaniu działowym sąd:

- rozstrzyga o istnieniu zapisów zwykłych, których przedmiotem są rzeczy lub prawa należące do spadku; sąd nie orzeka jednak o wydaniu rzeczy objętej zapisem, ani o przeniesieniu na zapisobiercę zwykłego zapisanego prawa,

- rozstrzyga o rozliczeniach pomiędzy współspadkobiercami z tytułu posiadania przedmiotów spadkowych, pobranych pożytkach czy też poczynionych nakładów i spłaconych długów,

- zalicza darowizny dokonane przez spadkodawcę na rzecz spadkobiercy,

- rozstrzyga spory o istnienie uprawnienia do żądania działu spadku oraz spory między współspadkobiercami o to, czy dany przedmiot należy do spadku.

Wnioski dowodowe, to dowody na poparcie swoich twierdzeń. W celu wskazania sądowi oraz innym osobom faktów mających istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy strona musi złożyć więc wniosek dowodowy.
Dowody pozwolą na ustalenie zarówno składu masy spadkowej jak i wartości składników masy spadkowej.


Dowodami w sprawach cywilnych są:

• dokumenty (urzędowe i prywatne),
• zeznania świadków,
• opinie biegłych,
• oględziny,
• przesłuchanie stron,
• tzw. inne środki dowodowe, do których należą m.in. dowód z filmu, fotokopii, fotografii, planów, rysunków oraz płyt lub taśm dźwiękowych i innych przyrządów utrwalających albo przenoszących obrazy lub dźwięki, np. sms, wydruk komputerowy czy nagranie z dyktafonu - nie jest to katalog zamknięty, gdyż sposób przeprowadzenia dowodu innymi środkami dowodowymi może określić sąd, zgodnie z ich charakterem, stosując odpowiednio przepisy o dowodach.

Przykłady „zastosowania”

Jeśli zaniedbało się sprawę uregulowania spraw spadkowych, to istotnym dowodem mogą okazać się zeznania świadków lub/i zdjęcia, filmy, które opowiedzą/pokarzą stan przedmiotów masy spadkowej na moment otwarcie spadku (data śmierci spadkodawcy).

-> składając wniosek o przeprowadzenie dowodu z zeznań danych świadków, należy koniecznie wskazać adres, na który wysłane zostanie wezwanie do świadka – najczęściej jest to adres zamieszkania świadka, ale w przypadku dowodu z zeznań świadka będącego np. urzędnikiem, można wskazać adres pracy takiej osoby, upewniając się uprzednio, że osoba nadal pracuje we wskazanym miejscu,
-> osoba wezwana do sądu jako świadek nie może nie pojawić się w sądzie na takie wezwanie pod rygorem ukarania karą grzywny, a nawet doprowadzenia przez policję.

Często strony postępowania mają zupełnie różne wyobrażenie co do wartości przedmiotów majątku spadkowego, tj. ruchomości i nieruchomości. W takiej sytuacji sąd będzie musiał skorzystać z biegłego, który w swojej opinii określi wartość nieruchomości lub/i ruchomości.

-> może okazać się, że w danym postępowaniu występować musi więcej niż jeden biegły, np.:
* biegły rzeczoznawca od wyceny nieruchomości,
* biegły rzeczoznawca od wyceny ruchomości(np. samochodu, mebli),
* biegły rzeczoznawca od wyceny „innych” elementów masy spadkowej jak np. zbiory monet, znaczków,
* biegły geodeta, gdy dział spadku obejmuje fizyczny podział nieruchomości,
* biegły od rolnictwa, gdy dział dotyczy nieruchomości rolnej,
* biegły od finansów, gdy dział dotyczy środków finansowych zlokalizowanych na różnych lokatach/funduszach lub będących w walucie obcych,

-> należy pamiętać, że taka opinia nawet tylko jednego biegłego, to dodatkowy koszt (od kilkuset złotych do kilku tysięcy złotych) dla stron – no i powoduje wydłużenie czasu trwania postępowania nawet o kilka-kilkanaście miesięcy.

Istotnym dowodem mogą okazać się dokumenty, np. potwierdzające własność lub stan rachunku bankowego na dany istotny moment. Nawet jeśli strona postępowania nie jest w posiadaniu danego dokumentu i sama nie jest w stanie takiego dokumentu „wydobyć”, to może złożyć wniosek, aby to sąd zwrócił się do wskazanego urzędu/instytucji/banku o przekazanie danego dokumentu/informacji.




Najczęściej przyczyną największego sporu między spadkobiercami jest pozostawiona przez spadkodawcę nieruchomość (a więc np. mieszkanie, działka, ale też np. spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego), w przypadku której sprawa się komplikuje.

Po pierwsze, jeśli przedmiotem działu spadku jest nieruchomość, w każdym wypadku niezbędne jest udowodnienie prawa własności nieruchomości spadkowej.

Po drugie, utrzymywanie nieruchomości wiąże się z koniecznością ponoszenia kosztów (wydatków). Często też tylko jeden (ewentualnie kilkoro) spośród spadkobierców mieszka w tej nieruchomości, a pozostali spadkobiercy nie mają w praktyce nawet możliwości sporadycznego korzystania z tej nieruchomości.


Należy wiedzieć, że pożytki wynikające ze wspólnej nieruchomości przypadają współwłaścicielom w stosunku do wielkości udziałów; w takim samym stosunku współwłaściciele ponoszą wydatki i ciężary związane ze wspólną nieruchomością.
Tak więc zasadą jest, że wszyscy właściciele są zobowiązani uczestniczyć w kosztach utrzymania nieruchomości będącej ich współwłasnością, przy czym obowiązek ten obciąża właścicieli niezależnie od tego czy na co dzień korzystają z nieruchomości czy też faktycznie mieszkają w innym miejscu.
Warto jednak pamiętać, że właściciele, którzy nie korzystają na co dzień z nieruchomości mogą podnosić, iż powinni w mniejszym stopniu uczestniczyć w kosztach utrzymania nieruchomości albowiem mieszkający właściciele w większym stopniu korzystają z przedmiotu współwłasności, a w związku z tym osiągają większe pożytki.

Pod pojęciem wydatków należy rozumieć koszty wynikającej z normalnej eksploatacji rzeczy i zasad prawidłowej gospodarki (np. opłaty z tytułu eksploatacji nieruchomości, wydatki na usprawiedliwione remonty, renowację, naprawy). Nie można żądać zwrotu wydatków, które służą tylko dla wygody współwłaściciela zamieszkującego wspólną nieruchomość.

Natomiast przez ciężary związane z nieruchomością należy rozumieć świadczenia o charakterze publicznoprawnym obciążające współwłaścicieli ze względu na nieruchomość, będące przedmiotem współwłasności (np. podatki).

W takiej sytuacji koniecznością staje się przeprowadzenie działu spadku i zniesienia współwłasności.


Z żądaniem zniesienia współwłasności może wystąpić każdy ze współwłaścicieli. Roszczenie o zniesienie współwłasności nie ulega przedawnieniu i może zostać podniesione przez uprawnionego w każdym czasie.


Jeśli już dochodzi do sprawy spadkowej, to często okazuje się, że stanowiska stron są rozbieżne i zdarza się, że np.:
- wszyscy spadkobiercy są zainteresowani „przejęciem” całej nieruchomości na własność, albo
- żaden ze spadkobierców nie jest zainteresowany tą nieruchomością, czy też
- żaden ze spadkobierców nie jest w stanie spłacić pozostałych.


Sposoby zniesienia współwłasności:

• podział fizyczny

-> jeśli nieruchomość można podzielić zgodnie z prawem na dwie/kilka odrębnych nieruchomości, to sąd zapewne będzie dążył do takiego rozwiązania,
-> w tym wariancie współwłaściciele otrzymają na wyłączną własność jedną z „nowych” nieruchomości powstałych po podziale pierwotnej nieruchomości,
-> jeśli te nowopowstałe nieruchomości będą mieć różną wartość, to sąd w razie takiej potrzeby zasądzi wyrównanie tych różnic w formie pieniężnej (przy dokonywaniu takiego podziału i zasądzaniu dopłat, sąd uwzględni, jakie udziały w spadku przysługują poszczególnym spadkobiercom, w sytuacji, gdy udziały te nie zawsze są równe)

• przyznanie nieruchomości jednemu ze współwłaścicieli

-> jeśli nieruchomości nie można zgodnie z prawem podzielić z uwagi na jej wielkość,
-> osoba, na rzecz której zostanie przyznana nieruchomość będzie miała obowiązek dokonać odpowiednich spłat na rzecz pozostałych byłych współwłaścicieli

• komornicza sprzedaż licytacyjna

-> następuje, gdy strony nie są w stanie się porozumieć,
-> najmniej korzystne rozwiązanie dla spadkobierców (współwłaścicieli) – do uzyskania cena dużo niższa niż wartość rynkowa nieruchomości

Jeśli w wyniku dokonaniu sądowego działu spadku ustalona została konieczność określonych spłat lub dopłat, sąd oznacza:

• termin oraz sposób ich uiszczenia,
• wysokość odsetek oraz termin ich uiszczenia,
• sposób zabezpieczenia spłat i dopłat, jeśli istnieje taka potrzeba.

Sąd może także rozłożyć spłatę dopłat lub spłat na raty, jednak na czas nie dłuższy niż dziesięć lat.

ffenix

Nie ma jednej odpowiedzi na pytanie, ile może trwać takie postępowanie, bo to zależy od wielu czynników, m.in.:

• od samych stron i ich woli zgody,
• od tego jakie wnioski strony będą zgłaszać

--> im więcej świadków będą zgłaszać strony, tym więcej rozpraw sąd będzie musiał wyznaczyć, i tym później sąd wyda orzeczenie,
--> dowód z opinii biegłego, to kilka (czasami kilkanaście) miesięcy dodatkowych z uwagi na czas wydania takiej opinii, możliwości kwestionowania jej przez strony, ewentualną konieczność uaktualniania takiej opinii

Przeprowadzić dział spadku można zawsze, jednak po upływie kilku (kilkunastu) lat mogą powstać (i w praktyce prawie zawsze powstają) trudności dowodowe, chociażby tylko co do nakładów na nieruchomość, która wchodziła w skład spadku.

Istotne jest również to, że odwlekając przeprowadzenie działu spadku należy mieć jednak jeszcze na względzie i to, że w tzw. międzyczasie któryś ze współwłaścicieli także może umrzeć, a szukanie jego spadkobierców może okazać się bardzo kłopotliwe (poza tym, jak już spadkobiercy zmarłego współwłaściciela zostaną odnalezieni – praktyka pokazuje, że im więcej współwłaścicieli, tym trudniej dojść do porozumienia).


Z moich obserwacji wynika, że sądowy dział spadku może, przy zgodzie stron, zakończyć się na pierwszej (może drugiej) rozprawie, ale zwykle trwają kilka lat, choć zdarzają się „perełki”, gdzie czynności trwają nawet kilkanaście lat. Nie rzadko bywa również tak, że to wcale nie wielkość (wartość) majątku spadkowego determinuje tak długi czas trwania postępowania o dział spadku, ale wpływa na tym zaciekłość stron tego postępowania.