Zasiedzenie nieruchomości - dlaczego nie podział spadku? - Forum Prawne

kaku25

Witam,
Brat mojej mamy złożył sprawę do sądu o zasiedzenie nieruchomości, gdzie jesteśmy ja z bratem, zgłaszając dodatkowo do sprawy swoją żonę i mojego ojca. Zstepnymi, gdyby była sprawa o spadek wg. prawa powinniśmy być ja z bratem (mama nie żyje) i wujek. Nieruchomość jest po dziadkach, którzy zmarli w 1992 i 2008 roku, nie zakładając Księgi Wieczystej. Przed sprawą nikt z rodziny się ze mną nie konsultował w tym temacie.
Czy wchodzi tu w grę domniemanie samoistnego posiadania z art.339, ponieważ wujek od śmierci dziadka w 2008 roku zarządzał nieruchomością?
Co może motywować wujka do działania w takim kierunku?
Od kiedy liczć początek czasu zasiedzenia?

Paulie Gualtieri

Jeśli Twój wujek zamierza udowodnić że rozpoczął zasiedzenie w okresie gdy był już współwłaścicielem nieruchomości (na skutek dziedziczenia po rodzicach) to będzie dla niego bardzo utrudnione.

Przy badaniu czy doszło do zasiedzenia udziału współwłaściciela przez innego współwłaściciela nie bierze się pod uwagę domniemania z art. 339 k.c.
Samo władanie przez współwłaściciela całością nieruchomości (art. 339 kc) nie dowodzi posiadania jako wyłączny jej właściciel dlatego że trudno jest to odróżnić od posiadania całości nieruchomości które przysługuje współwłaścicielowi (art. 206 kc) zwłaszcza jeśli pozostali współwłaściciele się na to godzą.

Współwłaściciel który chce rozpocząć zasiedzenie udziału drugiego współwłaściciela powinien najpierw mu to zakomunikować w wyraźny sposób. I dopiero od takiego momentu, bezczynność tego ostrzeżonego współwłaściciela przez wymagany okres czasu (najczęściej 30 lat) będzie skutkować wygaśnięciem jego udziału we współwłasności a nabyciem udziału przez zasiedzającego.

Zapewne chce być właścicielem całości nieruchomości ale bez obowiązku spłacenia pozostałych współwłaścicieli.

Kiedy zmarła Twoja mama?
Czy było przeprowadzone postępowanie o stwierdzenie nabycia spadku po Twojej babci, dziadku, mamie?
Czy jest to nieruchomość rolna?
Jeśli masz dostęp do kopii wniosku wujka o stwierdzenie zasiedzenia to jaką podał on datę nabycia nieruchomości przez zasiedzenie?

kaku25

Tylko dlaczego zgłosił do sprawy wszystkie osoby, nawet swoją żonę?
W 2000 roku.
Nie było prowadzone postępowanie spadkowe w żadnym przypadku.
Nie wiem. Nie ma księgi wieczystej, ale babcia uprawiała rolę a dziadek pracował na kolei.
Nie mam kopii takiego wniosku. Sprawa została założona dopiero w sierpniu 2022 roku. Mam dodany dostęp przez portal internetowy sądu do tej sprawy.

Paulie Gualtieri

Wskazał swoją żonę jako uczestnika postępowania ponieważ własność nieruchomości nabyta przez zasiedzenie wchodzi do majątku wspólnego małżonków (jeśli nie mieli rozdzielności majątkowej).

Natomiast, Twój tata został wskazany jako uczestnik postępowania z tego względu że jest spadkobiercą Twojej mamy która jest spadkobiercą Twojej babci.

Ty zostałeś wskazany jako uczestnik postępowania z tego samego powodu co Twój tata oraz z tego powodu że jesteś spadkobiercą Twojego dziadka.

Dlaczego do tej pory sąd nie przesłał Tobie i Twojemu ojcu (jako uczestnikom postępowania) kopii wniosku wujka? Może wujek podał w swoim wniosku nieprawidłowe adresy Waszego miejsca zamieszkania? A może nie odebraliście listów poleconych wysłanych przez sąd z jakiegoś innego powodu?
Nie znając treści wniosku wujka trudniej będzie napisać odpowiedź na wniosek.

Twój wujek chyba naiwnie uważa że rozpoczął zasiedzenie od daty śmierci Twojej babci w 1992 roku (1992+30=2022). Mógł jednak podać we wniosku jakieś argumenty - na przykład nieformalny dział spadku po babci dokonany tuż po jej śmierci przez jej wszystkich spadkobierców. W takim przypadku powstaje pytanie czy babcia była jedyną właścicielką nieruchomości czy wspólnie z dziadkiem? Bez analizy treści wniosku wujka trudno określić czy jest sens składać wniosek o dział spadku po babci (i ewentualnie dziadku) aby przerwać bieg zasiedzenia wujka czy może wniosek wujka zostanie oddalony na podstawie tych zarzutów które podałem w poprzednim poście.

Na wszelki wypadek dodam jeszcze że:
Jeśli nabycie przez zasiedzenie, dotyczące gospodarstwa rolnego, miałoby nastąpić na rzecz wujka i ciotki po dacie 29 kwietnia 2019 (chodzi o datę zakończenia 30-to letniego biegu zasiedzenia a nie o datę orzekania przez sąd) to wujek (albo jego żona) powinien być w tej dacie rolnikiem indywidualnym. W przeciwnym razie sąd nie może stwierdzić nabycia gospodarstwa rolnego przez zasiedzenie. Wynika to z art. 172 § 3 ustawy kodeks cywilny oraz z art. 14 ustawy z dnia 14 kwietnia 2016 r. o wstrzymaniu sprzedaży nieruchomości Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa oraz o zmianie niektórych ustaw. Wyjątki wskazałem kiedyś w innym >> poście na forum

Literatura (akademicka) dostępna w internecie:
Małgorzata Balwicka-Szczyrba "O nabywaniu własności nieruchomości rolnych w drodze zasiedzenia"
Michał Niedośpiał "Niektóre uwagi de lege ferenda (na przyszlość) na tle prawa spadkowego i rolnego"

kaku25

Czy zięć też dziedziczy po teściach?
Tak. Prawdopodobnie wujek podał złe adresy do korespondencji, dlatego domyślając się że tak zrobił dołączyłem się do sprawy, aktualizując swój adres.
W aktach sprawy jest zawiadomienie o wysłaniu wniosku 9 września 2022r. do wszystkich uczestników, niestety brak treści tego wniosku.
Majątek był po rodzicach babci i prawdopodobnie właścicielką była tylko babcia do jej śmierci. (Potem żył jeszcze dziadek i chyba on był spadkobiercą po babci, czy tak????). Wiem, że żadnego działu nie było bo wujek bezpodstawnie twierdził, że posiadał testament napisany przez babcię i prosił ojca by zrzekł się swojej części.
Których zarzutów? Czy chodzi o to, czy wujek nam to zakomunikował?
Jest to możliwe, ponieważ wujek jakiś czas temu zrezygnował z pracy etatowej w firmie nierolniczej. Nie kończył szkoły rolniczej więc myślę, że musiał by minąć okres 5-letni by być rolnikiem indywidualnym.
Czy można wystąpić do sądu o ponowne przesłanie tego wniosku z jego treścią?

Paulie Gualtieri

Na podstawie testamentu mógłby dziedziczyć ale ustawowo nigdy.

A czy poprosiłeś sąd o ponowne przesłanie odpisu pisma procesowego wnioskodawcy wraz z załącznikami z powodu jego wcześniejszego nieotrzymania?

Dla dziedziczenia ustawowego gospodarstw rolnych w okresie od 18 maja 1964 do 13 lutego 2001 zastosowanie mają Przepisy szczególne o dziedziczeniu gospodarstw rolnych opisane w art. 1058 kc i następnych. Nie wiem kto dziedziczył ustawowo gospodarstwo rolne po Twojej babci. Może dziadek i dwoje dzieci (każdy po 1/3) a może tylko niektórzy z nich a może nawet rodzeństwo babci. Jeżeli okaże się że Twoja mama dziedziczyła ustawowo udział w gospodarstwie rolnym po Twojej babci (w 1992 r.) to wtedy niestety te same przepisy szczególne dotyczą jeszcze dziedziczenia tego udziału przez Ciebie i Twojego tatę po Twojej mamie która zmarła w 2000 r czyli przed 14 lutym 2001.
Jeżeli Twój dziadek dziedziczył w 1992 r. ustawowo udział w gospodarstwie rolnym po babci wtedy w spadku po nim (w 2008 r.) 1/4 tego udziału dziedziczysz Ty, 1/4 Twój brat, a połowę tego udziału wujek.
Tak czy inaczej, jeżeli sąd dostrzeże przesłanki do stwierdzenia zasiedzenia przez wujka i jego żonę, czyli jeżeli faktycznie rozpoczęli oni (lub jedno z nich) zasiedzenie w jakiejś dacie w przeszłości i minął już okres 30 lat nieprzerwanego samoistnego posiadania od tej daty i przynajmniej jedno z nich spełnia warunek z art. 172 § 3 , wtedy sąd musi zawiesić postępowanie o zasiedzenie i stwierdzić najpierw nabycie spadków po Twojej babci, mamie, dziadku. Wynika to z tego że z zasiedzenia absolutnie muszą zostać wyłączone te udziały które wujek mógł nabyć przez dziedziczenie po Twojej babci, mamie, dziadku czyli nabyte zanim zakończył się bieg zasiedzenia.

To ciekawe. Gdyby istniał testament babci powołujący do dziedziczenia syna to nie jest mu potrzebne zasiedzenie. Tak samo zbędne byłoby wtedy namawianie dziadka do odrzucenie spadku z ustawy ("zrzeknięcia się"). Wygląda na to że wujek zdawał sobie sprawę że testament babci jest nieważny i dlatego namawiał dziadka do odrzucenia spadku z ustawy. Czyli że wujek nie może powoływać się na to że rozpoczął zasiedzenie pozostając w przeświadczeniu że jest jedynym spadkobiercą babci na podstawie testamentu skoro wiedział że jest on nieważny. Takiego błędnego przeświadczenia nie mieli też pozostali spadkobiercy skoro jak piszesz było im to znane.

Tak. Wujek nie ujawnił pozostałym współwłaścicielom swojej woli posiadania całości nieruchomości jako wyłączny jej właściciel czyli że wykonywane przez niego władztwo nad nieruchomością mieściło się w uprawnieniach współwłaściciela (art. 206 kc) i przez to nie mógł rozpocząć zasiedzenia udziałów pozostałych współwłaścicieli.

Tak. Uzasadniając że Twój adres zamieszkania podany przez wnioskodawcę był nieprawidłowy.

Tak, musiałby upłynąć 5-letni staż pracy w rolnictwie dla niego albo jego żony.

kaku25

Dziś dostałem odpowiedź na prośbę ponownego przesłania wniosku i napisali, że "sprawa jest zawieszona, w przypadku jej podjęcia Sąd doręczy odpis wniosku wraz z załącznikami".
Czy mam pisać do Sądu informację, dlaczego została zawieszona, czy też będzie tak, że nie dostanę odpowiedzi tak samo, jak z w/w wnioskiem?

Paulie Gualtieri

Zapytaj jaka jest podstawa prawna zawieszenia postępowania.

kaku25

art.177 § 1 pkt 6 w zw. z art. 13 § 2 k.p.c..

Paulie Gualtieri

W art. 177 § 1 pkt 6 kpc podane jest kilka alternatywnych powodów zawieszenia postępowania z urzędu.
Sąd mógł zorientować się że Wasze adresy zamieszkania są nieprawidłowe bo na przykład przesyłki wróciły do sądu z adnotacją "nie podjęto w terminie" albo wujek nie podał wcale Waszych adresów zamieszkania.
Wujek nie wykonał zarządzenia sądu zobowiązującego go do wskazania Waszych adresów zamieszkania oraz danych (imiona rodziców, daty urodzenia, miejsca urodzenia) pozwalających na ustalenie przez sąd z urzędu Waszych numerów PESEL. Chociaż - jeśli Ty miałeś przyznany dostęp przez Portal Informacyjny Sądu to znaczy że sąd zna Twój PESEL w tym postępowaniu bo inaczej sprawa by się nie wyświetlała na Twoim koncie w portalu. Można by to sprawdzić analogicznie dla Twojego brata i Twojego ojca po założeniu im kont w tym portalu.

Jeśli Ty, Twój brat i ojciec ujawniliście się sądowi (przez wskazanie swoich adresów zamieszkania i numerów PESEL) ale wujek nie złoży wniosku o podjęcie postępowania w ciągu trzech miesięcy od jego zawieszenia wtedy postępowanie zostanie umorzone (art. 182. § 1 pkt 1 kpc). Wtedy wujek będzie mógł ponownie wnieść wniosek o stwierdzenie zasiedzenia ale będzie musiał ponownie go opłacić.

Pomimo tego, wszyscy uczestnicy postępowania będą mieli dostęp do akt umorzonej sprawy w czytelni sądu gdzie można sfotografować je np. smartfonem (art. 525 kpc).

kaku25

Ja mam dostęp dopiero od niedawna. Zawieszenie było przed złożeniem mojego dostępu do sprawy.
Widocznie tak było. Czy Sąd powinien mi ujawnić, z jakiego konkretnie powodu sprawa została zawieszona?
Niestety, jestem tylko ja. Ojciec i brat nie interesują się sprawą. Podejrzewam, że wujek może jednak drugi raz złożyć o zasiedzenie. Czy teraz nie jest to dobry czas na złożenie sprawy spadkowej po babci/dziadku?

kaku25

Czy mam pisać do Sądu dlaczego zawiesił tę sprawę?
Czy lepiej złożyć od razu sprawę spadkową?

Paulie Gualtieri

Jako uczestnik poznał byś tylko podstawę prawną czyli to co wiesz już aktualnie. Natomiast w aktach sprawy będzie załączone zarządzenie sądu które otrzymał wujek pod rygorem zawieszenia postępowania i z niego możesz dowiedzieć się więcej.


Jeśli sąd znajdzie jakiekolwiek przesłanki do stwierdzenia zasiedzenia to wtedy i tak będzie musiał najpierw stwierdzić nabycie spadków po babci, a także następnych spadków czyli po mamie i dziadku (praktycznie tylko wtedy gdyby dziedziczyli oni udziały w gospodarstwie rolnym po babci). To wynika z tego że wujek może nabyć przez zasiedzenie tylko cudze udziały w działkach gruntu czyli te których sam nie nabył przez dziedziczenie przed zakończeniem biegu zasiedzenia.

Zdałem sobie sprawę że paradoksalnie to dla wujka byłoby nawet korzystniejszym gdyby sąd stwierdził że nie dziedziczył on żadnego udziału w gospodarstwie rolnym po babci ponieważ wtedy mógłby on rozpocząć zasiedzenie przeciwko współwłaścicielom na podstawie samego władania nieruchomością bez tytułu prawnego. Wujek, nie będąc współwłaścicielem (ani posiadaczem zależnym) nie musiał uprzedzać współwłaścicieli o zmianie charakteru swojego posiadania ze współwłaściciela na jedynego właściciela (ani z dzierżyciela na jedynego właściciela). W tym przypadku, współwłaściciele powinni byli sami zauważyć nieuprawnione posiadanie samoistne osoby nie mającej tytułu prawnego do posiadania. A to że nie wiedzieli że nie jest on współwłaścicielem to jest już ich wina bo mogli żądać stwierdzenia nabycia spadku po babci nawet tuż po jej śmierci i wtedy by się dowiedzieli że trzeba odebrać nieruchomość synowi babci składając powództwo windykacyjne.

Powinieneś zapoznać się z wnioskiem wujka, żeby wiedzieć na czym go oparł.

Uważam że warto już teraz złożyć wniosek o stwierdzenie nabycia spadków po babci, mamie, dziadku. Nie ma testamentu więc nie będzie sporu co do dziedziczenia ustawowego (gospodarstwa rolnego i spadku ogólnego) i koszt tego postępowania będzie niski: 3 * opłata sądowa 100 zł na konto dochodów budżetowych danego sądu rejonowego, oraz 3 * 5 zł tytułem pokrycia wydatku na wpisy w Rejestrze Spadkowym płatne na konto sum na zlecenie danego sądu rejonowego.

Dzięki stwierdzeniu nabycia spadków dowiesz się czy mama i dziadek dziedziczyli udział w gospodarstwie rolnym po babci a Ty po mamie.
Ponadto dowiesz się czy wujek nie dziedziczył udziału w gospodarstwie rolnym po babci a przez to mógł rozpocząć zasiedzenie w "ułatwiony sposób" ponieważ nie był współwłaścicielem działek gruntu wchodzących w jego skład.
Ponadto dowiesz się czy wujek jest już współwłaścicielem działek gruntu dziedzicząc udział w gospodarstwie rolnym po którymkolwiek z tych spadkodawców.

Zestawiając tak uzyskane informacje dowiesz się czy wujek rozpoczął zasiedzenie i czy ono się już zakończyło.
Jeśli by się rozpoczęło ale jeszcze nie zakończyło wtedy możliwe jest przerwanie zasiedzenia przez czynność przed sądem (art. 123. § 1 kc) przez osobę mającą do tego legitymację, to znaczy:
(a) jeżeli wujek nie jest współwłaścicielem nieruchomości wtedy przez wniesione przez któregokolwiek współwłaściciela powództwo windykacyjne (Art. 222. § 1 kc). Alternatywnie przez powództwo o wydanie nieruchomości wchodzącej w skład spadku po danym spadkodawcy (art. 1029 kc) jeśli współwłaściciel pozywający (lub jego poprzednik prawny) nabył udział w spadku w skład którego wchodzi ta nieruchomość.
(b) jeżeli wujek jest współwłaścicielem nieruchomości wtedy przez powództwo o dopuszczenie do współposiadania nieruchomości (i ewentualnie o jednoczesne ustalenie sposobu korzystania z nieruchomości) wniesione przez któregokolwiek współwłaściciela tych samych działek gruntu. Alternatywnie przez wniesienie do sądu wniosku o dział spadku babci ale w tym przypadku mam kilka wątpliwości co do warunków które musiałby spełniać wujek oraz spadkobierca (lub następca prawny) wnoszący o dział spadku więc uważam to za mniej uniwersalne rozwiązanie.


Czy wujek jest reprezentowany przez adwokata lub radcę prawnego? Możesz to odczytać w Portalu Inf. Sądu.

kaku25

Tak, wujek jest reprezentowany przez adwokata, który jest dołączony do sprawy.

Paulie Gualtieri

W takim razie można założyć że "życzenia" wujka zostały przefiltrowane przez adwokata i trzymają jakiś poziom merytoryczny. Dopóki postępowanie nie zostanie umorzone to możesz zapoznać się z jego aktami w sekretariacie danego wydziału cywilnego SR (a później w czytelni akt sądu).

Sprawdź też na stronie Rejestr Spadkowy PL (krajowy) czy nie zostało już stwierdzone nabycie spadków po babci i dziadku.
Jeśli nie znasz ich numerów PESEL to podaj ich podstawowe dane identyfikujące które odczytasz z ich aktów zgonu które możesz zamówić nawet przez internet - obywatel.gov.pl